Local ခ်စ္သူ

ေရေျမေတာင္……
မျခားပါဘူး မိုင္ေလး
ရာဂဏန္းေလာက္ကို
ငါ ေသေလာက္ေအာင္
လြမ္းမိတယ္ ……….။
ဘယ္အခ်ိန္မွ နီးမလဲ?
နင္မရွိတဲ့ အခ်ိန္ေတြက
ေဆာင္းည ဆိုေပမယ့္
မီးထဲမွာ ေနရသလို
ရင္ခြင္မွာ ပူေလာင္လို ့..
ငါ့ အျဖစ္ကိုေတာ့…နင္
ေလွာင္လို ့ မရယ္လိုက္ပါနဲ ့
ခ်စ္သူ………………။
Online တက္
Phone ဆက္ရံုနဲ ့
စစ္မွန္တဲ ့ငါ့အခ်စ္ကို
သက္ေသျပလို ့မရဘူးဆိုတာ
ငါသိပါတယ္.
တစ္..ေန ့….ေတာ့
expressၾကီးစီးလုိ ့
အေရာက္လာခဲ့မယ္.
မင္းရွိရာ အရပ္ဆီ။ ။
                  ( zawthura)

ေရွးေဟာင္းအံ့ဖြယ္ခုနစ္ပါး

ေရွးေဟာင္းအံ့ဖြယ္ခုနစ္ပါး မွတ္တမ္းကိုႃပုစုေရးသားခဲ့သူမ်ားမွာ သမိုင္းပညာရွင္ ဟီရိုဒိုးတပ္(စ္)Herodotus ဘီစီ(၄၈၄-၄၅၂) ႏွင့္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား Callimachus ဘီစီ(၃၀၅-၂၄၀) တို႔ အလက္ဇန္းဒီးယား(Alexandria) ျပတိုက္တြင္ ႃပဳစုခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ သူတို႔ႃပဳစုခဲ့ေသာ အေဆာက္အဦးမ်ားမွာ မွတ္တမ္းမ်ားမွလြဲ၍ ယခုေခတ္၌ မရွိၾကေတာ့ေပ။ အီဂ်စ္ျပည္ရွိ ဂီဇာပိရမစ္သာ ယခုေခတ္တြင္ေတြ႔ရွိႏိုင္ေတာ့သည္။ ေရွးေဟာင္းကမ ၻာမွ အံ့ဖြယ္ ခုနစ္ပါးမွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္သည္။

1. ဂီဇာ ပိရမစ္ၾကီး(Great Pyramid of Giza)
2. ေဘဘီလုံမွ မိုးပ်ံဥယာဥ္(Hanging Gardens of Babylon)
3. အိုလံပီယာရွိ ဇု(ရပ္)နတ္ဘုရားရုပ္တု(Statue of Zeus at Olympia)
4. Ephesus ရွိ အာသီးမိ(စ) နတ္ဘုရားေက်ာင္း (Temple of Artemis at Ephesus)
5. Maussollos ၏ သၤခ်ိဳင္းဂူအေဆာက္အဦး (Mausoleum of Maussollos at Halicarnassus)
6. ရိုဒတ္(စ္)၏ေက်ာက္ရုပ္တုႀကီး (Colossus of Rhodes)
7. အလက္ဇန္းဒီးယားႃမို႔ မီးျပတိုက္ (Lighthouse of Alexandria)

သမိုင္းေၾကာင္းအက်ဥ္း

ဂီဇာ ပိရမစ္ၾကီး(Great Pyramid of Giza)

ဂီဇာပိရမစ္ၾကီးအား အီဂ်စ္ဖာရို(ဘုရင္) ခူဖူး(khufu) က သူ၏ သၤခ်ိဳင္းဂူအျဖစ္ ဘီစီ၂၅၆၀တြင္ တည္ေဆာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုပိရမစ္ႀကီးသည္ ေရွးေဟာင္းကမ ၻာမွ အံ့ဖြယ္ခုနစ္ပါးတြင္ အေစာဆုံးတည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ အေဆာက္အဦျဖစ္သည္။ ေရွးေဟာင္းအံ့ဖြယ္ခုနစ္ပါးတြင္ ယေန႔အထိက်န္ခဲ့ေသာ တစ္ခုတည္းေသာအေဆာက္အဦးလည္းျဖစ္သည္။ မဟာပိရမစ္ႀကီးသည္ ဂီဇာအရပ္တြင္ရွိေသာ ပိရမစ္ႀကီးသုံးခုအနက္အႀကီးဆုံးျဖစ္၍ ယခုေခတ္ ကိုင္ရို(Cairo) ႃမို႔အနီးတြင္ ရွိသည္။ စတင္တည္ေဆာက္ကာစက ေပေပါင္း၄၈၀ ခန္႔ရွိေသာလည္း ယခုအခါရာသီဥတုဒါဏ္ေၾကာင့္ ေပအနည္းငယ္နိမ့္ဆင္း သြားခဲ့သည္။ လူသားတို႔တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ အေဆာက္အဦးမ်ားတြင္ အျမင့္ဆုံးအျဖစ္ ႏွစ္ေပါင္းေလးေထာင္ေက်ာ္ ဗိုလ္စြဲခဲ့သည္။ ေခတ္သစ္ကမ ၻာ့အံ့ဖြယ္ ခုနစ္ပါးစာရင္းအတြက္ မူလက အင္တာနက္၊ဖုန္းမ်ားမွတဆင့္ မဲေပးခံခဲ့ရေသာ္လည္း အီဂ်စ္အာဏာပိုင္မ်ားက ထုိကဲ့သို႔မလုပ္သင့္ေၾကာင္းတားျမစ္ခဲ့သည့္အတြက္ ေခတ္သစ္အံ့ဖြယ္ခုနစ္ပါးတြင္ မပါဝင္ခဲ့ေပ။

ေဘဘီလုံမွမိုးပ်ံဥယ်ာဥ္ (Hanging Gardens of Babylon)

အျငင္းပြားဖြယ္ရာမ်ားရွိေသာ္လည္း မိုးပ်ံဥယာဥ္ေနရာသည္ ယခုေခတ္အီရတ္(Iraq) ႏိုင္ငံရွိ ယူဖေရးတီး (Euphrates) ျမစ္ကမ္းပါးတြင္တည္ရွိခဲ့သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ေဘဘီလြန္းနီးယန္းဘုရင္ Nebuchadnezzar II မွသူ၏ နန္းေတာ္အတြင္းတြင္ ဘီစီ၆၀၀ ခန္႔ကတည္ေဆာက္ခဲ့သည္ဟု ယူဆရသည္။ ထုိဥယ်ာဥ္မွာ ဘုရင္က သူ၏ မိဖုရားေက်နပ္ေစရန္အတြက္ ေဆာက္လုပ္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ မိဖုရားသည္ စိမ္းလန္းေသာ နယ္ေျမေဒသမွလာသူျဖစ္၍ သူ၏နယ္ေျမကိုလြမ္းဆြတ္ေနေသာေၾကာင့္ဘုရင္က တည္ေဆာက္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေျပာၾကသည္။ မိဖုရား၏ ဇာတိနယ္ေျမမွာ Medes ေဒသျဖစ္၍ ယခုေခတ္ႏွင့္ ဆိုလ်င္ အီရန္ႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ ေဘဘီလုံမုိးပ်ံဥယ်ာဥ္ႏွင့္ ပတ္သတ္ေသာ အေသးစိတ္အခ်က္အလက္မ်ားသည္ ဂရိရာဇဝင္မ်ား၌သာ အမ်ားဆုံး ေတြ႔ရသည္။ ေဘဘီလုံမွတ္တမ္းမ်ားတြင္မူ မည့္သည့္အေသးစိတ္မွတ္တမ္းမွ မေတြ႔ရွိရေပ။

အိုလံပီယာရွိ ဇု(ရပ္)နတ္ဘုရားရုပ္တု (Statue of Zeus at Olympia)

ဂရိနတ္ဘုရားတို႔၏ ဘုရင္ ဇု(ရပ္စ္) (Zeus) ၏ ၾကီးမားေသာ ေရႊခ်ထားသည့္ရုပ္တုႀကီးအား ေရွးေဟာင္းအိုလံပစ္ ျပိဳင္ပြဲမ်ားက်င္းပရာေဒသတြင္ တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္။ ထုိေနရာေနသည္ အိုလံပီယာႃမို႔တည္ရွိခဲ့ေသာ ေရွးေဟာင္း ႃမို႔ေတာ္ေနရာတြင္တည္ ရွိသည္။ ရုပ္တုႀကီးကို ဘီစီ ၄၃၂ ခုႏွစ္တြင္ ေတာ္ဝင္ ပန္းပုထုပညာရွင္ ဖိုင္ဒီးရပ္(စ္) Phidias က အၿပီးအစီးထုလုပ္ခဲ့သည္။ ေက်ာက္စီထားေသာရာဇႏွင္တံကိုလက္တစ္ဖက္က ကိုင္၍ ပလႅင္ေပၚတြင္ထုိင္ကာ တစ္ႃမို႔လုံးကိုမိုးၾကည့္ေနဟန္ ထုလုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အျမင့္ေပ ၄၀ ခန္႔ျမင့္ကာ လက္တစ္ဖက္တြင္ ရာဇႏွင္တံကို ကိုင္ထားၿပီး ေနာက္လက္တစ္ဖက္ ေပၚတြင္ ေအာင္ျမင္ျခင္းကို ကိုယ္စားႃပုေသာ နတ္ဘုရားမရုပ္တုကို တင္ထားသည္။ အဆိုပါ ရုပ္တုႏွင့္ ႏွင္တံမ်ားကို ဆင္စြယ္ႏွင့္ အျခားအဖိုးတန္သတၱဳမ်ားျဖင့္ ႃပုလုပ္ထားသည္။ ေအဒီ ၃၉၁ တြင္ ခရစ္ယာန္ဘာသာသည္ ေရာမအင္ပါယာ၏ တရားဝင္ဘာသာျဖစ္လာၿပီးေနာက္ပိုင္း နတ္ဘုရားမ်ား ကိုးကြယ္ျခင္းကို ပိတ္ပင္တားစီးခဲ့ေသာေၾကာင့္ ရုပ္တုရွိရာ ဘုရားေက်ာင္းကိုလည္း ပိတ္ပစ္လိုက္ရသည္။ ဘုရားေက်ာင္းႏွင့္တကြရုပ္တုပါ ဖ်က္စီးခံခဲ့ရသည္၊ ကြန္စတန္တီႏိုပယ္(Constantinople) ယခု တူရကီႏိုင္ငံ အစၥတန္ဘူလ္(Istanbul) သုိ႔ရုပ္တုကို သီးသန္႔ယူသြား၍ မီးရႈိ႔ဖ်က္စီးခဲ့ၾကသည္ဟု သမိုင္းပညာရွင္မ်ား အမ်ိဳးမ်ိဳးအျငင္းပြားခဲ့ၾကသည္။

Ephesus ရွိအာသီးမိ(စ) နတ္ဘုရားေက်ာင္း (Temple of Artemis at Ephesus)

ဂရိနတ္ဘုရားမ အာသီးမိ(စ)(Artemis) အားပူေဇာ္ေသာအားျဖင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ ႀကီးမားသည့္ စက်င္ေက်ာက္ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးျဖစ္သည္။ ဘီစီ ၅၅၀ ခန္႔က Ephesus ယခုSelçuk အရပ္ (တူရကီ) တြင္တည္ရွိခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေပ ၆၀ ခန္႔ျမင့္ေသာ တိုင္လုံးေပါင္း ၁၂၀ ပါဝင္ၿပီး အလြန္လွပေသာ အႏုပညာ လက္ရာမ်ားျဖင့္ထုံမႊမ္းထားသည္။ ထိုအႏုပညာလက္ရာမ်ားတြင္ အေမဇုံစစ္သည္မ်ား၏ ေၾကးရုပ္တုမ်ားလည္းပါဝင္သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ အေမဇုံစစ္သည္မ်ားသည္ ဒ႑ာရီဆန္ေသာ အမ်ိဳးသမီးစစ္သည္မ်ားကို ဆိုလိုသည္။ Herostratus ဆိုေသာလူတစ္ေယာက္မွ နာမည္ႀကီးလိုေသာေၾကာင့္ ၃၅၆ ဘီစီတြင္ ဘုရားေက်ာင္းအားမီးရႈိ႔ဖ်က္စီး ခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ေအဒီ ၂၆၂ တြင္ေဂါ႔(သ္)(Goths) မ်ဳိးႏြယ္မ်ား၏ ဖ်က္စီးမူ႔ ကိုခံခဲ့ရၿပီး ေအဒီ ၄၀၁ တြင္ ကြန္စတန္တီႏိုပယ္(Constantinople) သာသနာပိုင္Saint John Chrysostom ၏အမိန္႔ ျဖင့္ ခရစ္ယာန္မ်ား၏ ဖ်က္စီးျခင္းကိုခံခဲ့ရသည္။ ယခုအခါ ဘုရားေက်ာင္းျပန္လည္တူးေဖၚေရး ေဖာင္ေဒးရွင္း မ်ားဖြဲ႕၍ ျပန္လည္တူးေဖၚျခင္းမ်ားႃပုလုပ္ေနသည္။

Maussollos ၏ သၤခ်ိဳင္းဂူအေဆာက္အဦး

(Mausoleum of Maussollos at Halicarnassus)

Halicarnassus အရပ္ (ယခုေခတ္တူရကီႏိုင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းေဒသ) ရွိ ထင္ရွားေသာ သၤခ်ိဳင္းဂူမွာ ဘီစီ ၃၇၀ ႏွင့္၃၅၀ ၾကားတြင္ ဘုရင္ Maussollos အတြက္တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ဒ႑ာရီဇာတ္လမ္းမ်ား အရ ဘုရင္ Maussollos က သူ၏မိဖုရား Artemisia II မွ သူႏွင့္ သူတို႔၏ အခ်စ္အား သတိရေနေစရန္တည္ေဆာက္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေျပာၾကသည္။ Maussollos သည္ ပါရွန္းအင္ပါယာမွ အုပ္ခ်ဳပ္သူတစ္ေယာက္ျဖစ္ၿပီး သူ၏ ေက်ာ္ၾကားေသာသခ်ဳႋင္းဂူမွတဆင့္ Mausoleum(သခ်ဳႋင္းဂူ) ဟူေသာစကားလုံးဆင္းသက္လာခဲ့သည္။ ဂူအေဆာက္အဦးမွာ ေပ ၁၂၀ ရွည္လ်ားၿပီး ေပ၁၄၀ ျမင့္သည္။ သခ်ဳႋင္းဂူသည္ လွပေသာ ဗိသုကာလက္ရာမ်ားေၾကာင့္ အလြန္ပင္ထင္ရွားသည္။ အလယ္တြင္ ေရႊခ်ထားေသာ ေခါင္းတလားႃမုပ္ႏွံထားေသာအခန္းရွိၿပီး ပန္းကႏုတ္မ်ား၊ ပန္းဆြဲမ်ားျဖင့္ နံရံမ်ားတြင္ ျခယ္သထားသည္။ ထုိဂူ အေဆာက္အဦအား ဂရိဗိသုကာ ေလးေယာက္မွတည္ေဆာက္ေပးခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ဂူအေဆာက္အဦသည္ ၁၅ ရာစုအေစာပိုင္းထိ တည္ရွိေနခဲ့ေသာ္လည္း ခရစ္ယာန္ ခရူးဆိတ္ စစ္သည္မ်ားမွ ရဲတိုက္သစ္ေဆာက္လုပ္ရန္အတြက္ လိုအပ္ေသာပစၥည္းမ်ား ယူရာမွ ပ်က္စီးခဲ့ရသည္။ မပ်က္စီးပဲက်န္ရစ္ခဲ့ ေသာ ကႏုတ္ပန္းႏွင့္ အလွတန္ဆာ တစ္ခ်ိဳ႔အား ယခုအခါ လန္ဒန္ ရွိ ၿဗိတိသွ်ျပတိုက္တြင္ ေတြ႔ရွိႏိုင္သည္။

ရုိဒတ္(စ)မွေက်ာက္ရုပ္တုႀကီး (Colossus of Rhodes)

ဘီစီ ၂၈၂ တြင္တည္ေဆာက္ၿပီးစီးကာ ၁၂ ႏွစ္ၾကာမွ် အခ်ိန္ယူတည္ေဆာက္ခဲ့ရေသာ ေက်ာက္ရုပ္တုႀကီးသည္ ၅၆ ႏွစ္အၾကာတြင္ ငလ်င္ဒဏ္ေၾကာင့္ ဒူးေခါင္းေနရာထိ ျပိဳက်ပ်က္စီးခဲ့ေသာေၾကာင့္ ေရွးေဟာင္းအံ့ဖြယ္ခုနစ္ပါး တြင္ သက္တမ္းအနည္းဆုံးအျဖစ္တည္ရွိခဲ့ေသာ ေက်ာက္ရုပ္တုႀကီးျဖစ္သည္။ ကြ်န္းေစာင့္နတ္ဘုရားျဖစ္ေသာ ဂရိေနနတ္ဘုရား Helios အားကိုယ္စားႃပုတည္ေဆာက္ထားေသာ ထိုရုပ္တုႀကီးသည္ ေက်ာက္တုံး၊သံသတၱဳမ်ား ျဖင့္ဖြဲ႔စည္းထားၿပီး အျပင္ဘက္ပိုင္းအား ေၾကးဝါသတၱဳျဖင့္ ဖုံးလႊမ္းထားသည္။ ေက်ာက္ရုပ္တုႀကီးသည္ ေပေပါင္း ၁၁၀ ခန္႔ျမင့္ေသာေၾကာင့္ ေရွးေဟာင္းရုပ္တုမ်ားအနက္ အျမင့္ဆုံးရုပ္တုႀကီး ဟုေခၚဆိုႏိုင္ေပသည္။ မက္စီဒိုးနီးယား (Macedonia) ၾသဇာအာဏာကို တြန္းလွန္ႏိုင္ခဲ့ေသာ ႃမို႔ျပႏိုင္ငံသုံးခု၏ ေပါင္းစည္းျခင္းအထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။

အလက္ဇန္းဒီးယားႃမို႔ မီးျပတိုက္ (Lighthouse of Alexandria)

ထိုမီးျပတိုက္သည္ ေရွးေဟာင္းကမ ၻာမွအံ့ဖြယ္ခုနစ္ပါးတြင္ လက္ေတြ႔အသုံးက်သည့္ တစ္ခုတည္းေသာအေဆာက္ အဦျဖစ္သည္။ အီဂ်စ္ဆိပ္ကမ္းႃမို႔ေတာ္ အလက္ဇန္းဒီးယားတြင္ အခ်က္ျပမီးေရာင္အျဖစ္ သေဘာၤမ်ားအတြက္ အႏ ၱရာယ္ကင္းေစရန္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ဖာရုိး(စ္) (Pharos) ကြ်န္းငယ္ေလးေပၚတြင္ ဘီစီ ၂၈၅မွ ၂၄၇ အတြင္းတည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ ထိုအေဆာက္အဦသည္ ကမ ၻာ့အျမင့္ဆုံးအေဆာက္အဦ အျဖစ္ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ မွတ္တမ္းဝင္ခဲ့သည္။ ခန္႔မွန္းေခ်အားျဖင့္ေပေပါင္း ၃၈၄ေပ နီးပါးရွိေသာ ထိုအေဆာက္အဦးသည္ ယခုေခတ္ႏွင့္ဆိုလ်င္ အထပ္၄၀ ခန္႔ရွိေသာ အေဆာက္အဦးတစ္လုံးနီးပါးရွိသည္။ မီးျပတိုက္အား ညအခါတြင္ မီးထြန္းထားၿပီး၊ ေန႔အခါတြင္ ေျပာင္လက္ေနေသာ ေၾကးဝါျပားမ်ားမွတစ္ဆင့္ ေနေရာင္ ျပန္ေစၿပီး သေဘာၤမ်ားအား လမ္းျပကူညီခဲ့သည္။ ထိုမီးျပတိုက္မွ ထြက္ေသာအလင္းေရာင္အား ပတ္ဝန္းက်င္ ၃၅ မိုင္အကြာအေဝးမွ ျမင္ရသည္ဟုဆိုၾကသည္။ အဆိုပါ ႀကီးမားေသာ ေမွ်ာ္စင္မီးျပတိုက္ႀကီးသည္ ေအဒီ ၁၃၀၃ ႏွင့္ ၁၃၂၃ တို႔တြင္ လႈပ္ခတ္ခဲ့ေသာ ငလ်င္ႀကီးမ်ား ေၾကာင့္ ပ်က္စီးခဲ့ရသည္။ မပ်က္စီးခင္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၅၀၀ ေက်ာ္နီးပါးလုံးတြင္ မက္ဒီတာရီယန္ ကမ္းေျခမွအလင္းေရာင္ ႀကီးအျဖစ္ သေဘာၤမ်ားအားကူညီေပးခဲ့သည္။

by စာျကည့္တိုက္(ေရႊအိမ္စည္စာေပဒါနျပဳပါသည္)
                                                                         (မိုးတိမ္ဧ။္ ဆိုဒ္မွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္)

စစ္

(၁၉၈၆ဧျပီလ သုတဗေဒသာစာေစာင္စာမ်က္ႏွာ ၁၀၄၊၁၀၅၊၁၀၆ မွအတြဲ၁၃အမွတ္၂)

အေစာဆံုးစစ္လက္နက္ ----------> သစ္သားလွံအက်ိဳးတစ္ခုျဖစ္သည္။၁၉၁၁ခုႏွစ္ဧျပီလအဂၤလန္္

ကြၽန္းအက္ဆက္ျပည္နယ္တြင္ေတြ႕ခဲ။ လွံက်ိဳးသက္တမ္းမွာသိပၸံနည္း

ျဖင့္္စစ္ေဆးႏိုင္ သည့္သက္တမ္းထက္ပင္ေက်ာ္လြန္ေနေသးသည္ဟုဆိုသည္ ပညာရွင္မ်ားက

ထိုလွံက်ိဳးကိုခရစ္မေပၚမွီႏွစ္ေပါင္း၂သိန္းခန္႔မွစစ္လက္ႏွက္တခုျဖစ္သည္ဟုခန္႔မွန္းၾကသည္။

အရွည္ၾကာဆံုးစစ္ပြဲ----> ကမၻာသမိုင္းတြင္ျဖစ္ပြားေသာစစ္ပြဲၾကီးမ်ားအနက္ကာလအရွည္ၾကာ ဆံုးစစ္ပြဲမ်ားအဂၤလန္ႏွင့္ျပင္သစ္တို႔ျဖစ္ပြားခဲ့ၾကေသာႏွစ္တရာစစ္ပြဲျဖစ္ သည္။ သကၠရာဇ္၁၃၃၈မွ၁၄၅၃ ထိ ၁၁၅ႏွစ္တိုင္တိုင္ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ထိုအတူျပတ္ေတာင္း ျပတ္ေတာင္းျဖစ္ပြားခဲ့ေသာခရူးဆိတ္စစ္ပြဲမွာလည္းပထမခရူးဆိတ္စစ္ပြဲ(၁၀၉၆-၁၁၀၄)မွန၀မ ခရူးဆိတ္စစ္ပြဲ(၁၂၇၀-၁၂၉၁) အထိသက္တမ္းအားျဖင့္၁၆၅ႏွစ္ၾကာျမင့္ခဲ့သည္ဟုဆိုႏုိင္သည္။

အတိုဆံုးစစ္ပြဲ----------> ကမၻာအတိုဆံုးစစ္ပြဲမွာ ျဗိတိန္ႏိုင္ငံႏွင့္အာဖရိကတိုက္မွဇန္ဇီဘာ(ယ ခုတန္ဇန္နီးယားႏိုင္ငံ၏တစိတ္တေဒသ) တို႔ျဖစ္ပြားေသာစစ္ပြဲျဖစ္ သည္။၁၈၉၆ခုႏွစ္ၾသဂုတ္လ၂၇ရက္ေန႔ နံက္၉နာရီ၂မိနစ္မွ၉နာရီ၄၀မိနစ္အထိသာၾကာသည္။ ျဗိတိသွ်ေရေၾကာင္း
ဗိုလ္ခ်ဴပ္ဟယ္ရီဟုိး၀ပ္ေရာ္ဆင္ဦးစီးေသာျဗိတိသွ်ေရတပ္ဖြဲ႕သည္ကုိယ့္ ကိုယ္ကိုဘုရင္ေျမွာက္ျပီးနန္းတက္ေနေသာဆူလတန္ဆစ္ခါလစ္ကိုနန္းေတာ္မွထြက္၍လက္ နက္ခ်ရန္ရာဇသံေပးသည္။ မလိုက္နာေသာေၾကာင့္တပ္ဖြဲ႕မွ၃၈မိနစ္ၾကာအေျမွာက္မ်ားျဖင့္ပစ္ ခတ္ျပီးေသာအခါမွလက္နက္ခ်သည္။

အေသအေပ်ာက္အမ်ားဆံုးစစ္ပြဲ--> စစ္အတြင္းေသဆံုးၾကေသာလူသားတို႔၏အေရအတြက္

ႏွင့္တိုင္းတာမည္ဆိုလွ်င္ကမၻာေပၚတြင္အေသအေပ်ာက္အမ်ား

ဆံုးစစ္ပြဲမွာ ဒုတိယကမၻာစစ္ၾကီး (၁၉၃၉-၁၉၄၅) ျဖစ္သည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္အၾကီးအတြင္း ေသဆံုးၾကရေသာစစ္သည္ႏွင့္အရပ္သားစုစုေပါင္းမွာ ၅၄သန္း၈သိန္းခန္႔ရွိမည္ဟုခန္႔မွန္းၾက သည္။ယင္းတို႔အနက္ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုတစ္ခုတည္း၏အေသအေပ်ာက္မွာ ၇သိန္း၈ သိန္းရွိသည္ဟုဆိုသည္။ လူဦးေရအခ်ိဳးအစားအရစစ္ဒဏ္အခံရဆံုးႏိုင္ငံမွာ ပိုလန္ႏိုင္ငံျဖစ္ သည္။ စစ္အတြင္းပိုလန္လူမ်ိဳး၆၀၂၈၀၀၀ခန္႔ေသဆံုခဲ့ရာ ထုိပမာဏမွာ လူဦးေရစုစုေပါင္း၏ ၂၂.၂% ပင္ျဖစ္သည္ ပထမကမၻာစစ္အတြင္းတိုက္ပြဲတြင္က်ဆံုးေသာဦးေရမွာကိုးသန္းေက်ာ္ (၉၇၀၀၀ ၀၀၀) ဦးသာရွိျပီ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းတို္က္ပြဲတြင္က်ဆံုးေသာဦးေရမွာ၁၅သန္း ေက်ာ္ (၁၅၆၀၀ ၀၀၀)ဦးခန္႔ရွိသည္။

အဆိုးရြားဆံုးျပည္တြင္းစစ္--------> သမိုင္းစဥ္တြင္လူအေသအေပ်ာက္အမ်ားဆံုးျပည္တြင္း

စစ္မွာတရုတ္ျပည္တြင္မန္ခ်ဴးအစိုးရလက္ထက္၁၈၅၁ခုႏွစ္ မွ ၁၈၆၄ခုႏွစ္အထိျဖစ္ပြားခဲ့ေသာတိုင္ပင္သူပုန္ထသမွ်ျဖစ္သည္။ ထုိကာလအတြင္းေသဆံုးသူစု စုေပါင္းမွာ သန္း၂၀ မွ သန္း၃၀ ခန္႔ အတြင္းရွိမည္ဟုခန္႔မွန္းထားၾကသည္။

စရိတ္အၾကီးဆံုးစစ္ပြဲ-----------> ဒုတိယကမၻာစစ္ၾကီး၏ကုန္ၾကစရိတ္မွာကမၻာေပၚတြင္ျဖစ္ျပီး

သမွ်စစ္ပြဲအားလံုးကုန္က်စရိတ္စုစုေပါင္းအေမရိကန္ေဒၚလာ

၁.၆ထရီလီယံ(သန္းေပါင္း၁၅၀၀၀ ၀၀၀) ရွိမည္ဟုသိရသည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းဆိုဗီ ယက္ျပည္ေထာင္စု၏ကုန္က်စရိတ္မွာ ေဒၚလာသန္းေပါင္း ၂၈၀ ၀၀၀ ရွိျပီး အေမရိကန္ျပည္ ေထာင္စု၏ကုန္က်စရိ္တ္မွာသန္းေပါင္း၅၃၀ ၀၀၀ ရွိသည္ဟုခန္႔မွန္းသည္။

ေသြးေခ်ာင္းအစီးဆံုးတိုက္ပြဲ -----> သမိုင္းစဥ္တြင္စစ္သည္အေသအေပ်ာက္အမ်ားဆံုးတိုက္

ပြဲမွာပထမကမၻာစစ္အတြင္း၁၉၁၆ခုႏွစ္ဇူလိုင္လ(၁)ရက္ေန႔မွ ႏို၀င္ဘာလ(၁၉)ရက္ေန႔ အထိျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ “ ဆြမ္း” တိုက္ပြဲျဖစ္သည္။ ထုိတုိက္ပြဲတြင္ႏွစ္ဦး ႏွစ္ဖက္က်ဆံုးသူေပါင္း(၁)သန္းေက်ာ္(၁၀၄၃၈၉၆) ရွိသည္။ မဟာမိတ္တို႔ဘက္မွက်ဆံုးသူဦး ေရ ၆၂၃၉၀၇ ဦးရွိျပီး ဂ်ာမဏီ ဘက္မွက်ဆံုးသူဦးေရ ၄၁၉၉၈၉ ဦးရွိသည္ဟုဆိုသည္။ အရပ္ သားမ်ားအပါအ၀င္လူအေသအေပ်ာက္အမ်ားဆံုးတိုက္ပြဲမွာ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းျဖစ္ပြားခဲ့ ေသာ “စတာလင္ဂရက္” တိုက္ပြဲျဖစ္သည္။ ထိုတိုက္ပြဲတြင္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္က်ဆံုးသူစုစုေပါင္း တသန္းသံုးသိန္းခန္႔ ရွိမည္ဟုခန္႔မွန္းထားသည္။ ဂ်ာမန္ဗိုလ္ခ်ဴပ္ၾကီးဖီးမာရွယ္ “ ဖရက္ဒရစ္ဖြန္ ပါလပ္” က ၁၉၄၃ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလ၂ရက္ေန႔တြင္လက္နက္ခ်ျခင္းျဖင့္ထုိတုိက္ပြဲျပီးဆံုးခဲ့ သည္။

အၾကီးဆံုးေရေၾကာင္းတိုက္ပြဲ------> သမိုင္းစဥ္တြင္ သေဘၤာႏွင့္ေလယာဥ္ အေရအတြက္အ

မ်ားဆံုးပါ၀င္တိုက္ခိုက္ခဲ့ေသာေရေၾကာင္းတိုက္ပြဲမွာဖိလစ္ပိုင္ ကြၽန္းစုအနီးျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ဓလတီပင္လယ္ေကြ႕တိုက္ပြဲျဖစ္သည္။ ထုိတိုက္ပြဲတြင္ စစ္သေဘၤာ ၂၃၁စီးႏွင့္ေလယာဥ္၁၉၉၆ စင္းတို႔ပါ၀င္တုိက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း၁၉၄၄ ခုႏွစ္ေအာက္တိုဘာလ၂၂ရက္ေန႔မွ၂၇ ရက္ထိတုိက္ခိုက္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိတိုက္ပြဲၾကီး တြင္မဟာမိတ္စစ္သေဘၤာ ၁၆၆စီး ၊ စစ္ေလယာဥ္ ၁၂၈၀ စင္းတို႔ႏွင့္ ဂ်ပန္စစ္သေဘၤာ ၆၅စီး ၊ စစ္ေလယာဥ္ ၇၁၆ စင္းတို႔ရင္ဆိုင္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။ ဂ်ပန္စစ္သေဘၤာ၂၆စင္းႏွင့္အေမရိ ကန္စစ္သေဘၤာ ၆စင္းနစ္ျမဴပ္ခဲ့သည္။ပထမကမၻာစစ္အတြင္း ၁၉၁၆ ခုႏွစ္ေမလ ၃၁ရက္ေန႕ တြင္ျဗိတိသွ်စစ္သေဘၤာ၁၅၀စီးႏွင့္ ဂ်ာမန္စစ္သေဘၤာ၁၀၁စီးတို႔သည္ ဂ်ဴလင္းေရေၾကာင္း တိုက္ပြဲၾကီးတြင္ရင္ဆိုင္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။ ထုိတိုက္ပြဲၾကီးတြင္ျဗိတိသွ်စစ္သေဘၤာ၁၄စီးႏွင့္ စစ္ သည္၆၀၉၇ ဦးဆံုးရႈံးခဲ့ျပီး ဂ်ာမန္ဘက္မွစစ္သေဘၤာ၁၁စီးႏွင့္စစ္သည္၁၅၄၅ဦးဆံုးရႈံးခဲ့ သည္။

အၾကီးဆံုးေရေၾကာင္းခ်ီစစ္ဆင္မႈ-----> ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း၁၉၄၄ခုႏွစ္ဇြန္လ၆ရက္ေန႕

တြင္ျပင္သစ္ “ေနာ္မန္ဒီ” ကန္ရိုးတန္းတေလွ်ာက္ထုိး စစ္ဆင္ခဲ့ေသာမဟာမိတ္တို႔၏ ၾကည္း ၊ ေရ ၊ ေလ စစ္ဆင္မႈသည္သမိုင္းတြင္ အၾကီးဆံုးေရ ေၾကာင္းခ်ီစစ္ဆင္မႈျဖစ္သည္။ ပထမသံုးရက္အတြင္းသေဘၤာ၇၄၅စီးသည္သေဘၤာအုပ္စုအျဖစ္ ဖြဲ႕စည္းျပီးကမ္းထိုးယဥ္၄၀၆၆စီး၏ အကူအညီျဖင့္စစ္သည္ေပါင္း ၁၈၅၀၀၀ ဦးႏွင့္ယာဥ္ေပါင္း ၂၀၀၀၀ ကိုသယ္ယူပို႔ေဆာင္ေပးခဲ့သည္။ ထုိးစစ္ဆင္မႈတြင္ေလထီးစစ္သည္ ၁၈၀၀၀ ကိုေလ ယာဥ္၁၀၈၇စင္းမွခ်ေပးခဲ့သည္။ တပ္မ၄၂ခုကိုေလေၾကာင္းမွေလယာဥ္၁၃၁၇၅ စင္းျဖင့္အကူ အညီေပးခဲ့သည္။ တလအတြင္းစစ္သည္ ၁၁၆၀၀၀၀ ၊ စစ္ယာဥ္ေပါင္း၂၀၀ ၀၀၀ ႏွင့္လက္နက္ ပစၥည္းတန္ခ်ိန္ ၈၄၀ ၀၀၀ ကိုဥေရာပကမ္းေျခသို႔ အေရာက္ပို႔ေဆာင္ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။

အၾကီးဆံုးေလေၾကာင္းခ်ီစစ္ဆင္မႈ------> အၾကီးဆံုးေလေၾကာင္းခ်ီစစ္ဆင္မႈမ်ား ၁၉၄၄ခုႏွစ္

စက္တင္ဘာလ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ အင္ဟမ္အနီး ၊ အဂၤလိပ္ႏွင့္အေမရိကန္တပ္မ၃ခု (စစ္သည္၃၄၀၀၀)ကို ေလယာဥ္အစီး၂၈၀၀ စက္မဲ့ေလယာဥ္၁၆၀၀တို႔ျဖင့္ေလေၾကာင္းမွေပးပုိ႔တုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

အၾကီးဆံုးဆုတ္ခြာမႈ ---------> သမိုင္းစဥ္တြင္အၾကီးဆံုးဆုတ္ခြာမႈမွာ၁၉၄၀ျပည့္ႏွစ္ ေမလ

၂၇ ရက္ေန႔မွဇြန္လ၄ရက္ေန႔အတြင္းျပင္သစ္ႏိုင္ငံ “ဒန္းကပ္” မွ အဂၤလန္ကြၽန္းသို႔ျဗိတိသွ်ႏွင့္ျပင္သစ္စစ္သည္၃၃၈၂၂၆ဦးတုိ႔ျပန္လည္ဆုတ္ခြာမႈျဖစ္သည္။ ထို သို႔ဆုတ္ခြာရာတြင္အရပ္ဘက္ႏွင့္စစ္ဘက္ေရယာဥ္ေပါင္း၁၂၀၀တို႔က သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေပးခဲ့ ရသည္။

အဆိုးရြားဆံုးပိတ္ဆို႔မႈ -------> သမိုင္းစဥ္တြင္အဆိုးရြားဆံုး၀ိုင္း၀န္းပိတ္ဆို့မႈမွာဒုတိယကမၻာ

စစ္အတြင္းဆိုဗီယက္ျပညေ္ထာင္စုရွိလီနင္ဂရက္ျမိဳ.ကိုဂ်ာမန္

တပ္မ်ားကရက္ေပါင္း ၈၈ၾကာ၀ိုင္း၀န္းပိတ္ဆို့ထားမႈျဖစ္သည္။ဂ်ာမန္တပ္မ်ားသည္၁၉၄၁ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ၃၁ရက္ေန႔မွ၁၉၄၄ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီလ ၁၇ရက္ေန႔အထိ ပိတ္ဆို႔ထားရာလီနင္ဂရက္ျမိဳ႕ အတြင္းရွိစစ္သည္မ်ားႏွင့္အရပ္သားစုစုေပါင္း၁.၃သန္းမွ၁.၅သန္းအထိေသဆံုးခဲ့ၾကသည္ဟုသိရသည္။

ခရီးအေ၀းဆံုးသြားေရာက္တိုက္ခိုက္မႈ ------> ေလေၾကာင္းစစ္သမိုင္းတြင္ခရီးအေ၀းဆံုးသြား

ေရာက္တိုက္ခိုက္မႈမွာမၾကာေသးမွီကျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ေဖာ့ကလန္စစ္ပြဲအတြင္းကျဖစ္သည္။ ထုိစစ္ပြဲတြင္ျဗိတိသွ်ေလတပ္မွေဗာ္လကန္အမ်ိဳးအစား ဗံုးၾကဲေလယာဥ္တစ္စင္းသည္အက္ဆက္ရွင္းကြၽန္းမွေဖာ့ကလန္ကြၽန္းရွိ ပို႔စတင္လီျမိဳ႕သို႔သြား ေရာက္ဗံုးၾကဲတိုက္ခိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိခရီးမွာအသြားအျပန္မိုင္၈၀၀၀ေက်ာ္ကြာေ၀းသည္။

Guinness Book of World Records စာအုပ္မွ War ကိုေမာင္၀င္းဟန္က ဆီေလွ်ာ္ ေအာင္ဘာသာျပန္ဆိုျပီးသုတပေဒသစာေစာင္အတြဲ၁၃၊ အမွတ္၂ ဧျပီလ၁၉၈၆ထုတ္စာအုပ္မွ

                                                                           Credit by သခင္ၾကီး(ျမန္မာသူငယ္ခ်င္းမ်ားေန ့)

အေထြေထြဗဟုသုတ (ကမာၻအႀကီးက်ယ္ဆုံးမ်ား)

    ကမာၻ႔အျမင့္ဆုံးေတာင္ - ဧ၀ရတ္ေတာင္ (နီေပါႏုိင္ငံ)

    ကမာၻ႔အနက္ဆုံးေခ်ာက္ - မာရီယားနားေခ်ာက္ (ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံအနီး)

    ကမာၻ႔အႀကီးဆုံးေရတံခြန္- ႏုိင္ရာဂါရာ ေရတံခြန္ (ကေနဒါႏုိင္ငံ)

    ကမာၻ႔အရွည္ဆုံးျမစ္ - ႏုိင္းျမစ္ (အာဖရိကတုိက္)

    ကမာၻ႔အႀကီးဆုံးအုိင္ - ကက္စ္ပီယမ္အုိင္ (ရုရွားႏုိင္ငံ)

    ကမာၻ႔အႀကီးဆုံးမီးေတာင္ - အလပ္စကာမီးေတာင္ (ခ်ီလီႏုိင္ငံ)

    ကမာၻ႔အႀကီးဆုံးကၽြန္း - ဂရင္းလန္းကၽြန္း (ေျမာက္အေမရိကတုိက္)

    ကမာၻ႔အၾကာဆုံးစစ္ပြဲ - ခရူးဆိတ္စစ္ပြဲ (ႏွစ္-၂၀၀)

    ကမာၻ႔အရွည္ဆုံးတံတုိင္း - မဟာတံတုိင္ (တရုတ္ႏုိင္ငံ)

    ကမာၻ႔အႀကီးဆုံးပင္လယ္- ေျမထဲပင္လယ္ (အီဂ်စ္ႏုိင္ငံ)

    ကမာၻ႔အျမင့္ဆုံးကုန္ေျမျမင့္- တိဘက္ကုန္းေျမျမင့္ (တိဘက္ႏုိင္ငံ)

    ကမာၻ႔အက်ယ္ဆုံးေရတံခြန္ - ခြန္ေရတံခြန္ (အင္ဒုိခ်ိဳင္းနားကၽြန္းဆြယ္)

    ကမာၻ႕အႀကီးဆုံးသဲကႏာၱရ- ဆာဟာရသဲကႏာၱရ (ေျမာက္အေမရိကတုိက္)

    ကမာၻ႔အႀကီးဆုံးေရခဲျမစ္- ဘီယက္မုိးေရခဲျမစ္ (ကေနဒါႏုိင္ငံ)

    ကမာၻ႕အႀကီးဆုံး ကၽြန္းစု - အင္ဒုိနီးရွားကၽြန္းစု (အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံ)

    ကမာၻ႔အျမင့္ဆုံးေရတံခြန္ - အိန္ဂ်ယ္ေရတံခြန္ (ဗင္နီဇြဲလားႏုိင္ငံ)

                                                                    ( ကိုညီေထြး )

"... ကမာၻေက်ာ္ေပမယ့္ ျမန္မာ မေက်ာ္တဲ့သူ ..."

မႏၲေလးတကၠသုိလ္ ဘူမိေဗဒဌာနမွာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ ဆရာဦးဘေမာ္ဟာ ပုံေတာင္ဂ်ီးဟား ေခၚတဲ့ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း သန္း ၄၀ကလူသားရဲ႕ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းေမး႐ုိးကုိ စတင္ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ တယ္။ လူသားမ်ားေရၾကည္ရာျမက္ႏုရာ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထုိင္ျခင္းဆုိင္ရာ သီအုိရီအေဟာင္းေတြကုိ လည္း ေျပာင္းျပန္လွန္ပစ္ခဲ့တယ္။

ဆရာဦးဘေမာ္ကုိ ကိန္းဘရစ္တကၠသုိလ္က International Man of the Year အျဖစ္ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္မွာ ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္သလုိ ႏုိင္ငံတကာ အတၳဳပၸတိၱမွတ္တမ္းျပဳစုရာမွာ ထည့္သြင္းခံရတယ္။ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက Smitsonian Institute က 50 Great Man of 21 Century လုိ႔ သူ႔ကုိထည့္သြင္း သတ္မွတ္တယ္။ ႏုိင္ငံတကာမွာ ထင္ရွားတဲ့သိပၸံဂ်ာနယ္ေတြျဖစ္တဲ့ Nature တုိ႔ Science တုိ႔လုိေနရာ ေတြမွာ ဆရာဦးဘေမာ္ကသုေတသနေဆာင္းပါးေတြ ေရးသားတာမုိ႔ ႏုိင္ငံတကာကထိပ္တန္းသိပၸံ ပညာရွင္ေလာကက ေလးစားအသိအမွတ္ျပဳခံရတယ္။

ဝါးလုံးေခါင္းထဲ လသာတယ္လုိ႔ လူေတြေျပာေလ့ရွိၾကတယ္။ ဆရာဦးဘေမာ္ကေတာ့ အဲသည္စကားနဲ႔ ေျပာင္းျပန္။ သူကႏုိင္ငံတကာ သိပၸံပညာရွင္ေလာကမွာ ထင္ရွားေပမယ့္ မဆလေခတ္ပညာရွင္နယ္ပယ္ မွာ အေခြအေခါက္ခံရတယ္။ သူ႔လုပ္ရပ္ကုိ လူေတြကသိေပမဲ့ သူ႔ကုိမသိၾကဘူး။

တစ္မနက္မွာေတာ့ မႏၲေလးၿမိဳ႕က ေမာ္ဒန္ဂ်ာနယ္ အထက္ျမန္မာျပည္႐ုံးခဲြကုိ ဦးဘေမာ္ ဆုိက္ကား တစ္စီးစီးၿပီး ေပါက္ခ်လာတယ္။ အသက္က ၈၀ ေက်ာ္ၿပီမုိ႔ က်န္းမာေရးက ခ်ဴခ်ာပုံရတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္တုန္းက ပညာရွင္မ်ား၏ ၂၁ ရာစုအေတြးသစ္အျမင္သစ္စာအုပ္ကုိ ေရးဖုိ႔ ဆရာဦးဘေမာ္ကုိ ကၽြန္ေတာ္အင္တာဗ်ဴးလုပ္ဖူးေတာ့ အခ်င္းခ်င္းရင္းႏွီးေနၾကပါၿပီ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ႐ုံးခန္းကုိ သူေရာက္လာေတာ့ စကားစျမည္ေျပာျဖစ္ၾကတယ္။ ဆရာက ေတာသား။ သူ႔ငယ္ဘဝကုိ ကၽြန္ေတာ္ကေမးတယ္။

'ကၽြန္ေတာ့္ကုိေမြးတာက မုံရြာၿမိဳ႕နယ္ ၾကာပုိင္ရြာ၊ အမွန္အတုိင္းေျပာရရင္ ဂ်ပန္ေခတ္တစ္ေခတ္လုံး ကၽြန္ေတာ္ေက်ာင္းမေနရဘူး၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းလုိက္တာ၊ အေဖကလယ္သမား၊ ကၽြန္ေတာ္က အေဖနဲ႔ လယ္ထဲလုိက္ရတယ္၊ ပ်ဳိးပင္ေတြထမ္းေပးရတယ္၊ တစ္ခါေတာ့ ကတြတ္ေပါက္နား ပ်ဳိးစည္း ေတြထမ္းရင္း လဲက်တယ္၊ အေဖ့ကုိ ကၽြန္ေတာ္ ေတာင္သူေတာ့မလုပ္ပါရေစနဲ႔ေတာ့၊ ပညာပဲသင္ပါရေစလုိ႔ ေျပာလုိက္တယ္'

ဆရာဦးဘေမာ္ အဲဒီအခ်ိန္က ကတြတ္ေပါက္နားမွာ လဲက်လုိက္တာ အားလုံးအတြက္ ကံေကာင္းတာပဲလုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ေတြးလုိက္မိပါတယ္။

'ဂ်ပန္ေခတ္ကုန္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္က ၁၀ ႏွစ္သား၊ ကၽြန္ေတာ့္ဘႀကီး အထက္တန္းျပဆရာႀကီး ဦးစုိးေဖ က မုံရြာေခၚၿပီး ပညာသင္ေပးတာ၊ ကၽြန္ေတာ္ကစာလုိက္ႏုိင္ေတာ့ ငါးတန္းကစထားေပးတယ္၊ တစ္ႏွစ္တည္းနဲ႔ ငါးတန္းေအာင္တယ္'

'ေအာင္ေတာ့' လုိ႔ကၽြန္ေတာ္က စကားေထာက္ေပးပါတယ္။

'ကၽြန္ေတာ့္အေဖက ေခ်ာင္ဦးသားဆုိေတာ့ ေျခာက္တန္းကကုိးတန္းအထိ ေခ်ာင္းဦး State High School မွာေနတယ္၊ ကုိးတန္းမွာ မုံရြာ ဦးေမာင္ေမာင္ အမ်ဳိးသားေက်ာင္းေျပာင္းတက္တယ္၊ ဆယ္ တန္းေအာင္တယ္၊ တစ္ႏွစ္တည္းနဲ႔ေအာင္တာပါ'

'တကၠသုိလ္ဆက္တက္ေတာ့'

'မႏၲေလးတကၠသုိလ္မွာ ႏွစ္ႏွစ္တက္တယ္၊ မႏၲေလးတကၠသုိလ္မွာ ဘူမိေဗဒသင္မယ့္ ဆရာမရွိလုိ႔ ရန္ကုန္ေျပာင္းတယ္'

'အဲဒီအခ်ိန္က ဘူမိေဗဒကေခတ္မစားေသးဘူး၊ ဘာေၾကာင့္ဆရာက စိတ္ဝင္စားရတာလဲ'

'သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က ဘူမိေဗဒယူတယ္၊ သူငယ္ခ်င္းယူတဲ့ဘာသာကုိ လုိက္ယူတဲ့သေဘာပါပဲ'

ဆရာဦးဘေမာ္က ႐ုိး႐ုိးသားသားပဲ ေျပာတယ္။ တကၠသုိလ္တက္ဖုိ႔ ရန္ကုန္မွာေနထုိင္ပုံကုိ ကၽြန္ေတာ္ ကေမးတယ္။

'ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမွာ ခဏေနတယ္၊ ေနာက္က်သူငယ္ခ်င္းကုိဘုိနီေနတဲ့ သထုံေဟာမွာေနတယ္၊ အမွန္အတုိင္း ေျပာရရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က ခုိးေနတာတစ္ေယာက္ စာအေဆာင္ေၾကးသြင္းၿပီး က်န္တဲ့ သူကကပ္ေနတာ၊ ထမင္းေတာ့အျပင္မွာ ဝယ္စားတာေပါ့'

ကၽြန္ေတာ္က ဆရာ့ေနာက္ခံဘ႑ာေရးကုိ ေမးတယ္။

'ကၽြန္ေတာ္အဘြားက ခ်မ္းသာတယ္၊ လယ္ေတြရွိတယ္၊ လယ္ေတြေရာင္းေပးႏုိင္တယ္၊ ကၽြန္ေတာ္က ေက်ာင္းမွာစတုိင္ပင္လဲရတယ္'

'ဆရာႀကီးရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းလဲ ဘူမိေဗဒဘဲြ႕ပဲရသလား'

'သူက Chemistry မလုိက္ႏုိင္လုိ႔ Geography ေျပာင္းယူတယ္၊ ကၽြန္ေတာ္က မခံခ်င္တဲ့စိတ္ရွိတယ္၊ ဓာတုေဗဒေၾကာင့္ စာေမးပဲြက်ရမွာလားဆိုၿပီး ဖိႀကိဳးစားတယ္၊ စာေမးပဲြမွာ objective question (ဓမၼ ဓိ႒ာန္ေမးခြန္း) ၁၀၀ ေမးရင္ ကၽြန္ေတာ္က ၁၀၀ လုံးမွန္တယ္၊ ၁၉၆၀ ခုမွာ ဘီအက္စ္စီဘဲြ႕ရတယ္'

'ဆရာႀကီး ဘီအက္စ္စီဘဲြ႕ရေတာ့ ဘာဆက္လုပ္သလဲ'

'ကၽြန္ေတာ္က အဲဒီအခ်ိန္မွာ အိမ္ေထာင္က်ေနၿပီ၊ ၁၉၆၀ ခုဇန္နဝါရီ ၂ ရက္ေန႔မွာ အိမ္ေထာင္က် တယ္၊ အိမ္ေထာင္ဖက္က မႏၲေလးေဆး႐ုံႀကီးက စစၥတာ ေဒၚေအးစီ၊ စာေမးပဲြေအာင္စာရင္းလဲ ထြက္ ေရာ က်ဴတာလုပ္ခ်င္တယ္လုိ႔ ေလွ်ာက္လႊာေရးတင္လုိက္တာ၊ ေနာက္ေန႔က် ခန္႔စာထြက္လာေရာ၊ ကၽြန္ေတာ္ ဒါေလာက္ျမန္မယ္မထင္ဘူး'

'တကၠသုိလ္မွာ ဆရာလုပ္ရင္း အမ္အက္စ္စီ ဆက္တက္တာလား'

'ကြာလီဖုိင္း requirement (လုိအပ္တဲ့ သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းခ်က္) ျပည့္ေအာင္ ႏွစ္ႏွစ္တက္ရတယ္၊ requirement ျဖစ္ေတာ့ thesis (ဘဲြ႕အတြက္ သုေတသနစာတမ္း) တင္ရတယ္၊ ၁၉၆၈ ခုမွာ အမ္အက္စ္စီရတယ္၊ ကြာလီဖုိင္းအၿပီး ၁၉၆၅-၆၆ ခုမွာ မေကြးေကာလိပ္မွာ ဘူမိေဗဒဌာန အသစ္ဖြင့္ ေတာ့ ဌာနမွဴးအေနနဲ႔ ပုိ႔လုိက္တယ္'

'ဆရာႀကီးက် သုေတသန အလုပ္ေတြကုိ ဘယ္လုိဝါသနာပါခဲ့တာလဲ'

'ကၽြန္ေတာ္ မေကြးေရာက္ေတာ့ မေကြးနားက ေရနံထြက္တဲ့ဖလန္းညိဳဆုိတာရွိတယ္၊ အဲဒီမွာ ေရနံ ထြက္တဲ့ ေက်ာက္ေတြကုိ ကၽြန္ေတာ္ေလ့လာတာ၊ ကၽြန္ေတာ္က ငယ္ငယ္တုန္းကတည္းက သုေတ သနဝါသနာပါတာ၊ ကၽြန္ေတာ္ေရးထားတာ စာတမ္းေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ရွိတယ္၊ မေကြးမွာတုန္းက သစ္ရာေကာက္ကုိလဲ သြားေလ့လာတယ္၊ ေရွးဆင္၊ အေစာဆုံးဆင္ေပါ့၊ အဲဒီဆင္ရဲ႕ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ ႂကြင္းေတြကုိ ေတြ႕တယ္'

မေကြးေဒသကုိသြားခဲ့တဲ့ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ မိတ္ေဆြအခ်ဳိ႕လည္း ယခုေလာေလာဆယ္ပဲ အလြန္ႀကီးတဲ့ ဆင္အံေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းႀကီးေတြကုိ ရွာေဖြရရွိခဲ့တယ္။ အေစာဆုံးဆင္ေပါ့့။ အင္မတန္ႀကီးမားတဲ့ သြားႀကီးေတြနဲ႔ ေမး႐ုိးကုိေတြ႕တာျဖစ္တယ္။ သူကေတာ့ဒါဟာ ကမာၻဦးကာလက ဒုိင္ႏုိေဆာရဲ႕ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းလုိ႔ထင္တယ္။ ဆရာႀကီးကုိေမးေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဆင္ပဲလုိ႔ျပန္ေျဖတယ္။

'ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္း ဘာသာရပ္ကုိ ေလ့လာဖုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေနထုိင္တဲ့ပညာရွင္တစ္ေယာက္ အေနနဲ႔ စာအုပ္စာတမ္းလဲ ျပည့္ျပည့္စုံစုံမရွိဘူး၊ ႏွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာတာေတြကုိ သက္တမ္းေတြ ဆုံးျဖတ္ဖုိ႔ ဓာတ္ခဲြခန္းလဲအဆင့္မီမီရွိတာ မဟုတ္ဘူး၊ ဆရာႀကီးဘယ္လုိလုပ္သလဲ'

ဆရာဦးဘေမာ္က ရယ္ေမာတယ္။ ၿပီးမွ ဆက္ေျပာတယ္။

'ခင္ဗ်ားေသေသခ်ာခ်ာမွတ္ထား၊ MGSI-Memorial of Geological Survey of India ရယ္၊ RGSI-Record of Geogical Survey of India ကျမန္မာျပည္နဲ႔ အိႏိၵယမွာ ေလ့လာထားတဲ့ paper (သုေတသနစာတမ္း) ၁၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ရွိတယ္၊ ရွိသင့္သေလာက္ ဒီမွာရွိတယ္၊ ေလ့လာႏုိင္တယ္'

'သက္တမ္းဓာတ္ခဲြတာ'

'ျမန္မာျပည္မွာ ေလ့လာလာၿပီး specimen (နမူနာပစၥည္း) ကုိ အိႏိၵယမွာ တစ္ခုထားတယ္၊ လန္ဒန္မွာ တစ္ခုရထားတယ္၊ အဲဒါေတြကုိ သက္တမ္းခဲြျခားေလ့လာတယ္'

'ဆရာႀကီး ပုံေတာင္ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းေတြ႕ပုံကုိ ေျပာပါဦး'

ဆရာဦးဘေမာ္က သူ႔ပခုံးကုိေက်ာ္ၿပီး ဘယ္ညာၾကည့္တယ္၊ ခုေနေျပာလုိ႔ သိပ္ကိစၥရွိမယ္မထင္ပါဘူး လုိ႔ စကားခံၿပီးမွဆက္ေျပာတယ္။

'၁၉၂၇ ခုက အဂၤလန္က ေဒါက္တာဘလက္ဂရင္းဆုိတာက ပုံေတာင္ပုံညာေဒသ ဖန္ကန္ရြာအနီးမွာ စေတြ႕ဖူးတယ္။ ဒါေပမဲ့ complete (ျပည့္စုံမႈ) မျဖစ္ဘူး၊ ျပင္သစ္ေတြ၊ အေမရိကန္ေတြက မျပည့္စုံလုိ႔ လက္မခံဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္က ေဒါက္တာဆဲဗစ္က သူ႔တပည့္ Dr.RL Ciochol (ေဒါက္တာစီ ရဟန္း) ကုိ ေတြ႕ေအာင္ရွာပါလုိ႔ လႊတ္တယ္'

'သူနဲ႔အတူတဲြၿပီး ရွာၾကရတာေပါ့'

'၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္က ေဒါက္တာစီရဟန္းလာေလ့လာတယ္၊ ကၽြန္ေတာ့္လာဆက္သြယ္ တယ္၊ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ ဒါက ဘာမွ်မခက္ဘူး၊ ပုံေတာင္ formation (ေျမသားျဖစ္ေပၚမႈပုံစံ) ဆုိတာ က လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၄၀ ကပုံစံ၊ ဒီေကာင္ေတြ ရွိႏုိင္တဲ့ေျမအမ်ဳိးအစားဆုိတာ သိတာေပါ့'

ကၽြန္ေတာ္တုိ႔႐ုံးက မသဲႏုရင္က ဆရာဦးဘေမာ္ေရွ႕ကစားပဲြေပၚမွာ ေကာ္ဖီ၊ ေရေႏြးၾကမ္းေတြလာခ် ၿပီး ဧည့္ခံတယ္၊ ဆရာႀကီးကလဲ ေျပာရတာ အာေျခာက္ပုံရတယ္။ ေရေႏြးၾကမ္းေသာက္ပါတယ္။

'ေက်ာ႐ုိးရွိသတၱဝါေတြရွိႏုိင္တာ ကၽြန္ေတာ္သိတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ကုိ (ဘူမိေဗဒ) ဌာနကလဲ လႊတ္တယ္၊ လူမုိက္ႏွင္းေတာတုိးထည့္လုိက္တာနဲ႔ တူပါတယ္'

ဆရာဦးဘေမာ္က ေျပာရင္းၿပံဳးတယ္။

'အဲဒီေဒသက တစ္ခ်ိန္က အလံနီကြန္ျမဴနစ္ေတြ စုိးမုိးခဲ့တဲ့ေနရာ၊ ကာရန္မေတာ္ရင္ ေျမျမဳပ္မုိင္းတက္ နင္းမိၿပီး ေျခေထာက္ျပတ္ႏုိင္တယ္၊ ေတာေတြ ေတာင္ေတြထဲ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ သြားတာပဲ'

'ဘယ္ကုိသြားတာလဲ'

'အရင္ကေတြ႕ဖူးတဲ့ လက္စရွိတဲ့ဖန္ကန္ရြာကုိ သြားတယ္၊ ဖန္ကန္ရြညေတာင္ဘက္မွာ clay deposit (အနည္က်ေက်ာက္ ရႊံ႕ေစးေတြ) ေတြ႕တယ္၊ အဲဒီမွာ အရပ္အေခၚကေတာ့ က်စ္ေခ်ာင္လုိ႔ေခၚတယ္၊ ဒီမွာဒါမ်ဳိးေတြ႕တယ္၊ အျခားဘယ္ေနရာရွိေသးလဲ၊ ဒါမ်ဳိးက်စ္ရွိတဲ့ေနရာေတြလုိက္ျပပါလုိ႔ ရြာသားေတြ ကုိခုိင္းေတာ့လဲ ကန္ရြာ လယ္ဒါးမရြာ၊ ေနာက္ေန႔မုိးေကာင္းရြာနားမွာ ေတြ႕တယ္'

'မုိးေကာင္းရြာနားမွာ ပုံေတာင္ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းကုိေတြ႕ေတာ့ ဒါကအလြန္အေရးႀကီးတဲ့ဟာ၊ သက္တမ္းႏွစ္ေပါင္းဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာက ဆုိတာေတြ႕ေတြ႕ခ်င္း ဆုံးျဖတ္လုိ႔ရသလား'

'ေျပာႏုိင္တာေပါ့၊ သူ႔ေျမ formation ကႏွစ္သန္း ၄၀၊ ဒီထဲကေတြ႕တာမုိ႔ သက္တမ္းက ဒါေလာက္ၾကာ ၿပီလုိ႔ တန္းေျပာႏုိင္တယ္၊ ပုံေတာင္ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းမွာ molar (အံသြား) သုံးေခ်ာင္းပါတယ္၊ pre-mola ကသုံးေခ်ာင္းပါတယ္။ လူနဲ႔ႏြယ္တာက pre-mola ႏွစ္ေခ်ာင္းပဲပါတာ၊ အံသြားေတြက အဆင့္ ျမင့္ေရာအဆင့္နိမ့္ေရာနဲ႔တူလို႔ အကုန္လုံးကလက္ခံတာ'

'ကမာၻမွာေတြ႕ခဲ့သမွ်ထဲမွာ ဒါကသက္တမ္းအၾကာဆုံးလုိ႔ ေျပာႏုိင္တာေပါ့'

'ေျပာႏိုင္တာေပါ့၊ အာဖရိကမွာေတြ႕တဲ့ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းက သက္တမ္း ၂၈ သန္းပဲရွိေသးတာ၊ က်ဳပ္တုိ႔က သန္း ၄၀ ဆိုေတာ့ အေစာဆုံးပဲဆုိတာသိၿပီ'

'ေဒါက္တာစီရဟန္းကေတာ့ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းနမူနာယူသြားေသးသလား'

'မယူဘူး၊ plaster cast (ပလပ္စတစ္ပုံစံတူ) ပဲလုပ္ေပးလုိက္တာ၊ သူ႔ဆရာကုိျပေတာ့ ေတြ႕ၿပီကြဆုိၿပီး သူ႔ဆရာက ခ်က္ခ်င္းလုိက္လာတယ္၊ ကၽြန္ေတာ္ကလဲ ကၽြန္ေတာ့္ဆီမွာရွိတာကုိ ျပေပးလုိက္တယ္၊ ခုေတာ့ ေနျပည္ေတာ္မွာ National Treasure ဆုိၿပီး အမ်ဳိးသားျပတုိက္မွာ ဖန္ေပါင္းေခ်ာင္ေလးနဲ႔ ျပထားတယ္ေျပာတာပဲ'

'အဲဒီေတြ႕ရွိခ်က္အေပၚႏုိင္ငံတကာရဲ႕ တုံ႔ျပန္ခ်က္ကုိ ေျပာပါဦး'

'ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ စာတမ္းဖတ္တယ္၊ စာတမ္းကုိ ဟုိ (အေမရိကန္) လဲပုိ႔တယ္၊ Science ဂ်ာနယ္က cover story ဆုိၿပီးထည့္တယ္'

'ဆရာႀကီးကုိ ႏုိင္ငံတကာက အသိအမွတ္ျပဳ ဂုဏ္ျပဳေနၾကတဲ့အခ်ိန္၊ ျပည္တြင္းက တကၠသုိလ္ေလာ ကမွာေတာ့ အတုိက္အခုိက္ေတြခံရတယ္လုိ႔ ၾကားဖူးပါတယ္'

'ခံရတာေပါ့၊ ဒီလုိလုပ္ရေကာင္းလားလုိ႔ ပါေမာကၡက အစည္းအေဝးထဲမွာ ေငါက္တယ္၊ ကၽြန္ေတာ္ ဘယ္ခံခ်င္ပါ့မလဲ'

'ဆရာႀကီးရဲ႕ ပုံေတာင္ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းကုိ ေတြ႕ရွိခ်က္က သိပၸံေလာကအတြက္ ဘယ္ေလာက္ အက်ဳိးမ်ားသလဲ'

'ဒါဝင္ရဲ႕ Evolution Theory (လူသားဆင့္ကဲျဖစ္တည္ေျပာင္းလဲလာျခင္း အယူအဆ) မွာ missing link (ကြင္းဆက္ျပတ္ေနတဲ့အခ်က္အလက္) ေတြကုိ ျဖည့္ႏုိင္တယ္၊ ျမန္မာေတြဟာ မြန္ဂုိလီယား ေတာင္ေပၚေဒသကေန ေျမျပန္႔ကုိ ဆင္းလာတယ္ဆုိတဲ့ Migration Theory (လူသားမ်ား တစ္ေနရာ မွ တစ္ေနရာသုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕လာျခင္း အယူအဆ) လဲပ်က္သြားတယ္၊ ဒီကေနမွ လူေတြျပန္သြားတဲ့ Divergent Theory (ခဲြျဖာထြက္ျခင္းအယူအဆ) ကုိ ကမန္ေတာ္စာတမ္းေရးတယ္'

'အဲဒီလုိအေၾကာင္းအရာေတြ ႏုိင္ငံတကာပညာရွင္ေတြဘက္က တု႔ံျပန္မႈေကာ'

'ပုံေတာင္ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းေတြ႕ရွိမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ႏုိင္ငံတကာက မႏုႆေဗဒပါေမာကၡ ၄၀ က ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ျပဳစာကုိ လက္မွတ္ထုိးၿပီး ပုိ႔ေပးၾကတယ္၊ Drivergent Theory နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စာတမ္းကုိ ဆန္ဖရန္စစ္စကုိတကၠသုိလ္က ပါေမာကၡဂ်က္ဗလြန္စကီက သိပ္သေဘာက်တာ၊ ကၽြန္ေတာ္က Bioseen horse အေၾကာင္းလဲေရးတယ္၊ ဥေရာပတုိက္သားေတြက အာရွမွာ အရင္ကျမင္းမရွိဘူးလုိ႔ ယူဆတာ၊ ကၽြန္ေတာ္က သာစည္နယ္က လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္သန္းေပါင္း ၁၄ သန္းကျမင္းရဲ႕ေမး႐ုိးနဲ႔သြားကုိ ေတြ႕တာနဲ႔ေရးတာ၊ ဥေရာပတုိက္သားေတြရဲ႕ အယူအဆပ်က္သြားတယ္'

'ဆရာႀကီးေမြးဖြားခဲ့တာက ေက်းရြာ၊ မိဘကလယ္သမား၊ ဆရာႀကီးဘာေၾကာင့္ ဒီအေျခအေနကုိ ေရာက္လာတာလဲ'

'ဘူမိေဗဒဌာနမွာ ႏုိင္ငံတကာစာအုပ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္၊ က်ဳပ္ကထုတ္ထုတ္ဖတ္တယ္၊ ဘာ ေၾကာင့္ဖတ္တာလဲဆုိရင္ သူတုိ႔လုိကုိယ္လဲ တတ္သင့္တယ္ထင္လုိ႔၊ စာဖတ္တဲ့သူနဲ႔ မဖတ္တဲ့သူ ႏွစ္ၾကာလာေတာ့ စာဖတ္တဲ့လူက တုိးတက္တာေပါ့'

ေမာ္ဒန္သတင္းဂ်ာနယ္ - အမွတ္(၃၇၂)၊ ၾသဂုတ္ ၃၀၊ ၂၀၁၃

(ေရႊသတင္းသစ္ဆိုဒ္မွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္။)

ပတၱျမား ငေမာက္

 ျမန္မာဘုရင္မ်ားအဆက္ဆက္တြင္အထြတ္အျမတ္ထားခဲ့ေသာပတၱျမားငေမာက္ေက်ာက္ျမတ္ရတနာကို မိုးကုတ္ပတၱျမားနယ္ေျမ အတြင္း အင္းေခါင္းမွ ရရွိသည္။ ၄င္းေက်ာက္ကို အင္ၾကင္းေတာင္ႏွင့္ ေက်ာက္ေဆာင္လူးေတာ္မ်ားမွရသည္ဟုလည္းမူကြဲလွ်က္ ရွိသည္။ ရရွိပံု ရရွိပံုမွာခ်င္းတြင္းနယ္သားျဖစ္ေသာငေမာက္ဆိုသူသည္မိုးကုတ္နယ္ေျမတြင္လာေရာက္ၿပီးလယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေနထိုင္ရာ၊တစ္ညေသာ အခါ မိမိၿခံအတြင္းမွ ၿပိဳးၿပိဳးပ်က္ပ်က္ အေရာင္တလက္လက္ႏွင့္ ထူးဆန္းေတာက္ပေနသည္ကို ျမင္ရသျဖင့္သြားေရာက္ၾကည့္ရွဳ ေလေသာ္ အလြန္တရာလွပေသာ ေက်ာက္နီ ပတၱျမားႀကီး တစ္လံုးကိုေတြ႕ရွိေလသည္။ ငေမာက္လည္း၀မ္းသာစြာေကာက္ယူခဲ့ၿပီးေနာက္ သိမ္းဆည္းထားရာမွ၂ပိုင္းခြဲၿပီးလွ်င္ တစ္ပိုင္းကို ေယာက္ဖျဖစ္သူ ေမာင္ေရႊအားတ႐ုတ္ျပည္ဘက္သို့ ေရာင္းရန္ေစလႊတ္လိုက္ၿပီးေနာက္၊ က်န္တစ္ပိုင္းကို သကၠရာဇ္၁၀၂၃ခု၊ ငါးထပ္ႀကီးဒါယကာ ပင္းတလဲမင္း လက္ထက္ အင္း၀ၿမိဳ႕ေတာ္သို့ သြားေရာက္ ဆက္သရာ ဘုရင္မင္းျမတ္လည္းမ်ားစြာႏွစ္သက္အားရ ၀မ္းေျမာက္လွသျဖင့္ ငေမာက္အား ဆုေတာ္ေငြမ်ားေပးသနားေတာ္ မူလိုက္ေလသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ထိုပတၱျမားကို ငေမာက္ဆိုသူဆက္သသျဖင့္ ငေမာက္ပတၱျမား ဟု ထင္ရွားေက်ာ္ေစာေလသည္။ တ႐ုတ္ျပည္သို့ ေရာက္သြားေသာ ထိုေက်ာက္တစ္ပိုင္းမွာလည္း ထိုအခ်ိန္၌ တ႐ုတ္ျပည္တြင္ မင္မင္းဆက္ ပ်က္စီးၿပီး တိုင္းျပည္မၿငိမ္မသက္ ဖ႐ုိဖရဲျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ နီးစပ္ရာတိုင္းျပည္မ်ားသို႔၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ေနၾကသျဖင့္တ႐ုတ္ျပည္သို႔ေရာက္သြားေသာထိုေက်ာက္တစ္ပိုင္းကိုျမန္မာျပည္ခို၀င္လာေသာတရုတ္လူမ်ိဳးတစ္ဦး လက္ထဲတြင္ငေမာက္ေရာင္းခ်ခဲ့ေသာပတၱျမားတစ္ပို္င္းလည္းပါလာခဲ့ပါသည္။ ထိုတရုတ္လူမ်ိဳးကုန္သည္ႀကီးသည္ိုပတၱျမားတစ္ပုိင္း ကိုျမန္မာဘုရင္အား ဆက္သခဲ့ရာ ဘုရင္လည္း၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာ လက္ခံၿပီးဆုေတာ္ေငြမ်ား ျပန္လည္ေပးသနားခဲ့ပါသည္။ ဘုရင္မင္းျမတ္လည္း ၀မ္းသာအားရ၊ မိမိတြင္ရွိရင္းျဖစ္ေသာ(ငေမာက္)ေက်ာက္တစ္ျခမ္းႏွင့္ ဆက္စပ္ၾကည့္ရာ တစ္လံုးတည္း ႐ွဳမၿငီးသည့္ေက်ာက္ႀကီး ျဖစ္ေၾကာင္းသိကာ၊ ငေမာက္အား အားလံုးကို မဆက္သရသေလာဟုအမ်က္ေတာ္ပြားသျဖင့္၊ မင္းပရိယာယ္ျဖင့္ ေရေ၀းရာေတာင္ကုန္းတြင္မီးေလာင္စင္ႀကီးမ်ား ျပဳလုပ္ၿပီး၊ ငေမာက္၏ ေဆြ(၇)ဆက္ မ်ဳိး(၇)ဆက္ ကိုေခၚကာကြပ္မ်က္ေတာ္မူေလသည္။ ငေမာက္ႏွင့္ ေဆြမ်ိဳးမ်ား ေသဆံုးခဲ့ရေသာေနရာကိုေလာင္းစင္ရြာဟူ၍၄င္း၊ ေရႏွင့္ေ၀းေသာေနရာျဖစ္ ၍ ေရေ၀းရြာ ( ေနာင္တြင္ေရေ၀ရြာ ) ဟူ ၍ ၄င္း ယခုတိုင္ ေခၚဆိုေနၾကေသးသည္။ မီးတိုက္ေနေသာ အျခင္းအရာကို ငေမာက္၏ အမျဖစ္သူ ေဒၚနန္း ျမင္လွ်င္ လြတ္ရာသို႕ေျပးရရွာေလသည္။ ေတာင္ေပၚတစ္ခုသို႔ ေရာက္ေသာအခါ ျပန္လွည့္ ၾကည့္လိုက္ရာ၊မ်ားစြာပူပင္ေသာက၊ စိတ္ဒုကၡေရာက္ၿပီး ရင္ကြဲနာက်ကာ ထိုေတာင္၌ပင္ ေသေလသည္။၄င္းေသဆံုးရာ၌ လြမ္းေစတီကေလး တစ္ဆူကိုပင္ တည္ထားလွ်က္ရွိေပသည္။ေဒၚနန္းလွည့္ၾကည့္သည့္ေတာင္ကို အစြဲျပဳၿပီး ေဒၚနန္းၾကည့္ေတာင္၊ကာလၾကာေသာအခါ ေဒၚနန္းၾကည္ေတာင္ ဟု ေခၚေ၀ၚၾကေလသည္။ ၄င္းပတၱျမားမ်က္ရွင္မွာ တတိယအဂၤလိပ္-ျမန္မာ စစ္ပြဲတြင္ အစတံုးကာ လံုးလံုးႀကီး ကြယ္ေပ်ာက္ၿပီးမည္သည့္လက္သို႔ ေရာက္ေနသည္ဟု အေသအခ်ာ မေျပာျပႏိုင္ေတာ့ေပ။ ထူးျခားခ်က္ ငေမာက္ပတၱျမား(ေခၚ)ပတၱျမားငေမာက္အေလးခ်ိန္မွာရတီ(၉၀)ရွိၿပီးလံုးေခ်ာေသြးထားကာအရည္အေသြးအလြန္ေကာင္းလွေၾကာင္း သိရပါသည္။ စြတ္စြတ္ျဖဴေနေသာ ၀ါဂြမ္း ( သို႕) ႏြားနိဳ႕အတြင္းတြင္ ထိုပတၱျမားကိုထည့္လုိက္္လွ်င္ ၀ါဂြမ္းႏွင့္ ႏြားနိဳ႕ပင္ အနီေရာင္ ေျပာင္းလာေၾကာင္းသိရပါသည္။ ိုပတၱျမားငေမာက္ကို လက္ညႇိဳးႏွင့္လက္မညႇပ္ကိုင္ထားလွ်င္အရည္လည္ၿပီးေပါက္ကြဲယိုစီးမလား ထင္ရသည္။ ေမွာင္ထဲမွာအနီေရာင္တလွ်မ္းလွ်မ္း ျဖာထြက္ေနသည္။ လက္ထဲ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာဆုပ္ထားေပမဲ့ေအးျမေန သည္။ ေရထဲစိမ္ေသာက္လွ်င္ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ ရင္ပူ၊ ေခါင္းကိုက္၊ ဇက္ေလး၊မူးေမာ္၊ ေမာပန္းတာေတြ ေပ်ာက္ၿပီး အားအင္တိုးလာသည္ဟု ဆိုသည္။ မ်က္ႏွာကိုပြတ္သပ္ေပးလွ်င္ ေအးျမၿပီး၊ ၀က္ျခံ တင္းတိတ္ ကင္းေစသည္။ ေပ်ာက္ဆံုးပံု " သီေပါက တိုင္တန္းသည့္ငေမာက္ပတၱျမားအပါအဝင္ အဖိုးတန္ရတနာမ်ားကိစၥ ႏွင့္ပတ္သက္၍မူ အိႏိၵယျပည္ဆိုင္ရာအတြင္းဝန္ က အခ်က္မ်ားကို တင္ျပရန္ ထက္ ေအာက္ အရာရွိမ်ားကို ေတာင္းဆိုသည္။ ဆိုင္ရာတို႕ကစုံစမ္းျပီးအထက္သို႕တင္ျပ သည္။ တင္ျပခ်က္မွာယခင္ကအတိုင္းပင္ျဖစ္သည္။စေလဒင္သည္သီေပါထံမွအဖိုးတန္ရတနာပစၥည္းမ်ား ယူသည္ဟု ထင္စရာအေၾကာင္း ဘာမွ်မရွိေၾကာင္း၊ မည္သည့္ကတိဝန္ခံ ခ်က္ကိုမွ်လည္း မေပးခဲ့ေၾကာင္း၊သီေပါသည္ မိမိႏွင့္ တစ္ပါတည္း ယူေဆာင္ လာေသာ ရတနာပစၥည္းမ်ားမွအပအျခားမည္သည့္ရတနာပစၥည္းကိုမွ်ျပန္ရမည္ဆိုသည္ကတိစကားလည္းမရွိခဲ့ေၾကာင္းျဖင့္အေၾကာင္းျပန္ သည္။စေလဒင္သည္ပစၥည္းသိမ္းေကာ္မတီကသိမ္းယူခဲ့ေသာရတနာပစၥည္းမ်ားကိုပစၥည္းသိမ္းေကာ္မတီ၏ကိုယ္စားတာဝန္က် သည့္ အေစာင့္ကိုလႊဲေျပာင္းေပးလိုက္ေၾကာင္း၊ ထိုေန႕က (၁၈၈၅ ခု၊ ႏိုဝင္ဘာ လ ၃၀ ရက္ေန႕) ဘုရင္လက္နက္ခ်သည့္အခါ တြင္ မိမိႏွင့္တာဝန္ရွိသူမ်ားသည္သီေပါႏွင့္မိသားစုတို႕ယူေဆာင္သြားျခင္းမျပဳေသာပစၥည္းမ်ားကိုဗိုလ္ခ်ဴပ္ပရင္ဒါဂတ္စ္၏အမိန္႕အရပစၥည္း သိမ္း ေကာ္မတီသို႕ လႊဲေျပာင္းေပးလိုက္ေၾကာင္း ျဖင့္ေဖာ္ျပပါရွိသည္။ ျမန္မာျပည္အစိုးရသည္ ထိုကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျမန္မာဝန္ေဟာင္းတခ်ိဳ႕ကိုလည္း ေသခ်ာစြာစုံးစမ္းခဲ့သည္။ သူတို႕ထြက္ဆိုခ်က္အရ သီေပါဘုရင္၏သရဖူထဲတြင္ရွိေၾကာင္း၊ထိုပတၱျမားၾကီးသည္အရည္အေသြးေကာင္းမြန္၍ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ သည့္ ပတၱျမား ၾကီးျဖစ္ျပီး ဘိုးေတာ္ဘုရား (၁၉၈၂-၁၈၁၉) လက္ထက္ကတည္းက ရွိခဲ့ေသာ နန္းစဥ္ရတနာၾကီးျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၁၈၈၅ ခု၊ ႏိုဝင္ဘာ ၂၉ ရက္ေန႕မနက္တြင္ သီေပါမင္းကိုယ္တိုင္ထိုပတၱျမားၾကီးကို စေလဒင္ လက္သို႕ေပးအပ္လိုက္ေၾကာင္း၊ ထိုအခ်ိန္က စေလဒင္၏စာေရးေတာ္ ၾကီး နီကလတ္ လည္းရွိေၾကာင္း၊ ထို႕ျပင္ တိုင္းတာမင္းၾကီးလည္းရွိေၾကာင္း၊ မိမိကိုယ္ပိုင္ ပုရပိုဒ္ တစ္ဆူေပၚတြင္ ရတနာပစၥည္း မ်ား၏စာရင္းကို ေရးမွတ္ေပးရေၾကာင္း၊ သို႕ရာတြင္ အျပည့္အစံု မမွတ္ရေသးေၾကာင္း၊ထိုစာရင္း ကို နီကလတ္သို႕ ေပးလိုက္ေၾကာင္း၊ ထိုပစၥည္းမ်ားအားလုံးကိုစေလဒင္ကအဂၤလိပ္အရာရွိတစ္ေယာက္ လက္ေအာက္ရွိ အေစာင့္တစ္ေယာက္ကိုေပးအပ္လိုက္သည္ကို မိမိျမင္လိုက္ေၾကာင္းျဖင့္ ေရႊတိုက္ဝန္ကထြက္ဆိုသည္။ ထိုအဂၤလိပ္အရာရွိ၏ အမည္ကို သတိရျခင္း ရွိမရွိ၊ ေရႊတိုက္အတြင္းဝန္၏ ထြက္ဆိုခ်က္ မွန္မမွန္၊ ထိုစာရင္း ႏွင့္ ထိုအဖိုးတန္ ပစၥည္းမ်ား မည္သို႕မည္ပံု ျဖစ္သြားသည္ကို သိမသိ၊ ပစၥည္းသိမ္းေကာ္မတီသို႕ အပ္ရာတြင္မည္သို႕ေသာ အေျခအေနရွိသည္ကို သိမသိ စသည္သို႕ကို စေလဒင္အား ေမးျမန္းသည္။ ၁၈၈၇ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၅ ရက္ေန႕စြဲျဖင့္ စေလဒင္က အေသးစိတ္ ျပန္ၾကားရာ၌ ေရႊတိုက္အတြင္းဝန္ေျပာသည့္စကား မွန္ႏိုင္ေၾကာင္း၊မိမိသည္ထိုေန႕မနက္ကေရႊတိုက္အတြင္းဝန္ကိုနန္းေတာ္ထဲတြင္ေတြ႕ခဲ့ရေၾကာင္း၊သို႕ရာတြင္ပုရပိုဒ္တစ္ဆူေပးသည္မေပးသည္ကိုမူ
မိမိမမွတ္မိေတာ့ေၾကာင္းထိုသို႕ရုတ္ရုတ္သဲသဲအခ်ိန္မ်ိဳးတြင္အဖိုးတန္ေက်ာက္မ်က္္္ရတနာမ်ား၊စီျခယ္ထားသည့္ ေရႊထည္ပစၥည္းအေသး၊အၾကီးအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႕ပါသည္
နန္းစဥ္ရတနာပစၥည္းအားလုံးကိုေရးမွတ္ဖို႕ဆိုသည္မွာခက္ခဲလွေၾကာင္းျဖင့္ စေလဒင္ကအေၾကာင္းျပန္ သည္။ ထိုရတနာပစၥည္းမ်ားအားလုံးသည္နန္းေတာ္ဝရန္တာၾကမ္းျပင္ႏွင့္က်ယ္ဝန္းလွေသာညီလာခံသဘင္ခန္းမၾကမ္းျပင္တြင္စုပံုျပန္႔ု ၾကဲလ်က္ ရွိပါသည္..........။ ျဗိတိလွ်အစိုးသည္ အနည္းငယ္မွ်ေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာအခ်ိဳ႕ကိုဝိတိုရိယဘုရင္မၾကီးထံ ေပးပို႕သည္။ က်န္ပစၥည္းမ်ားမွာ ေဆာက္ကင္ဆီတန္ျပတိုက္သို႕ေပးပို႕သည္။ ဧကရီဘုရင္မၾကီးထံ ေပးပို႕သည့္ပစၥည္းမ်ားထဲတြင္ သီေပါ၏ အေကာင္းဆုံး သရဖူတစ္ခု၊ ဒုတိယ သရဖူမွ ျမေက်ာက္ၾကီးသုံးလုံး၊ သရဖူထဲမွ ကြၽတ္က်သည့္ ေက်ာက္အလြတ္ ၈ လုံးထည့္ထားသည့္ စကၠအိတ္တစ္လုံး၊ စိန္ေဒါင္း႐ုပ္ပါသည့္ဘယက္တစ္ကုံး ႏွင့္ ေရႊဘီး တစ္ေခ်ာင္း တို႕ပါသည္။ ဒီအမႈကို သီေပါဘုရင္က ၁၉၁၁ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ အိႏၵိယ ျပည္ဘုရင္အျဖစ္ ရာဇဘိေသက ခံဖို႕ရာလာတဲ့ ပဥၥမေျမာက္ ေဂ်ာ့ဘုရင္ထံ သူ႕ရတနာပစၥည္းေတြ အတြက္ တာဝန္ရွိသူစေလဒင္ကိုတိုင္တန္းစာ ပို႔ရာက ျဖစ္လာတဲ့ေနာက္ဆက္တြဲေျဖရွင္း ခ်က္ မ်ားျဖစ္သည္။ ရတနာပံုေရႊတိုက္ေတာ္စာရင္းအရ ျမန္မာ့နန္းစဥ္ပတၱျမားမ်ား ၁။သကၠရာဇ္ ၁၀၃၂ (ေအဒီ ၁၆၆၁) ေလာက္ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ အေလးခ်ိန္ ရတီကိုးဆယ္ေက်ာ္ရွိေသာ ပတၱျမား ငေမာက္ ၂။ဗဒံုမင္းလက္ထက္ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ ရတီခ်ိန္ ႏွစ္ဆယ္ခန္႔ရွိတဲ့ ေလွာ္ကားတင္ကေလး ဟုေခၚေသာ ပတၱျမား ၃။သကၠရာဇ္ ၁၁၉၉ (ေအဒီ၁၈၃၇) ခုႏွစ္ ေရႊဘိုမင္းလက္ထက္ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ ရတီခ်ိန္ေလးဆယ္ေက်ာ္ ေလွာ္ကားတင္ၾကီး ဟုေခၚေသာ ပတၱျမား ၄။အေလးခ်ိန္ ေလးဆယ္ရတီရွိ ဆင္ျဖဴေတာ္ ဟုေခၚေသာ ပတၱျမား ၅။အေလးခ်ိန္ ဆယ္ရတီရွိ ဆင္မေတာ္ ဟုေခၚေသာ ပတၱျမား ၆။စံထားအသံုးျပဳရတဲ့ အခ်ိန္ေျခာက္ရတီရွိတဲ့ စံေက်ာက္ေတာ္ ဟုေခၚေသာ ပတၱျမား တို႔ျဖစ္သည္။ က်မ္းကိုး 1. ↑ ရာဇ၀င္စာတင္ရေသာ နန္းစဥ္ ပတၱျမားေက်ာက္မ်က္မ်ား မိုးကုတ္ၿမိဳ႕၊ ပတၱျမားေျမသမိုင္း 2. ↑ ေတာ္ဘုရားကေလး(ေအာင္ေဇ)၏ ပတၱျမားငေမာက္ လန္ဒန္ေရာက္ 3. ↑ မူရင္း Deposed King Thibaw of Burma in India, 1885-1916 by W.S Desai ကို ဆရာ ျမသန္းတင့္ ဘာသာျပန္တဲ့ ေတာင္သမန္ေရႊအင္းက ေလညင္းေဆာ္ေတာ့ အခန္းဆက္ ေဆာင္းပါး မ်ားမွ မွတ္ခ်က္ ။ ။ ရွာေဖြဖတ္ရွု့ရင္း Myanmar Online Encyclopedia ကေတြ့လို့ဗဟုသုတအျဖစ္တင္ေပးလိုက္တာပါ ။
ပတၱျမား ငေမာက္

ျမန္မာဘုရင္မ်ားအဆက္ဆက္တြင္အထြတ္အျမတ္ထားခဲ့ေသာပတၱျမားငေမာက္ေက်ာက္ျမတ္ရတနာကို မိုးကုတ္ပတၱျမားနယ္ေျမ အတြင္း အင္းေခါင္းမွ ရရွိသည္။ ၄င္းေက်ာက္ကို အင္...ၾကင္းေတာင္ႏွင့္ ေက်ာက္ေဆာင္လူးေတာ္မ်ားမွရသည္ဟုလည္းမူကြဲလွ်က္ ရွိသည္။

ရရွိပံု

ရရွိပံုမွာခ်င္းတြင္းနယ္သားျဖစ္ေသာငေမာက္ဆိုသူသည္မိုးကုတ္နယ္ေျမတြင္လာေရာက္ၿပီးလယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေနထိုင္ရာ၊တစ္ညေသာ အခါ မိမိၿခံအတြင္းမွ ၿပိဳးၿပိဳးပ်က္ပ်က္ အေရာင္တလက္လက္ႏွင့္ ထူးဆန္းေတာက္ပေနသည္ကို ျမင္ရသျဖင့္သြားေရာက္ၾကည့္ရွဳ ေလေသာ္ အလြန္တရာလွပေသာ ေက်ာက္နီ ပတၱျမားႀကီး တစ္လံုးကိုေတြ႕ရွိေလသည္။

ငေမာက္လည္း၀မ္းသာစြာေကာက္ယူခဲ့ၿပီးေနာက္ သိမ္းဆည္းထားရာမွ၂ပိုင္းခြဲၿပီးလွ်င္ တစ္ပိုင္းကို ေယာက္ဖျဖစ္သူ ေမာင္ေရႊအားတ႐ုတ္ျပည္ဘက္သို့ ေရာင္းရန္ေစလႊတ္လိုက္ၿပီးေနာက္၊ က်န္တစ္ပိုင္းကို သကၠရာဇ္၁၀၂၃ခု၊ ငါးထပ္ႀကီးဒါယကာ ပင္းတလဲမင္း
လက္ထက္ အင္း၀ၿမိဳ႕ေတာ္သို့ သြားေရာက္ ဆက္သရာ ဘုရင္မင္းျမတ္လည္းမ်ားစြာႏွစ္သက္အားရ ၀မ္းေျမာက္လွသျဖင့္ ငေမာက္အား ဆုေတာ္ေငြမ်ားေပးသနားေတာ္ မူလိုက္ေလသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ထိုပတၱျမားကို ငေမာက္ဆိုသူဆက္သသျဖင့္ ငေမာက္ပတၱျမား ဟု ထင္ရွားေက်ာ္ေစာေလသည္။

တ႐ုတ္ျပည္သို့ ေရာက္သြားေသာ ထိုေက်ာက္တစ္ပိုင္းမွာလည္း ထိုအခ်ိန္၌
တ႐ုတ္ျပည္တြင္ မင္မင္းဆက္ ပ်က္စီးၿပီး တိုင္းျပည္မၿငိမ္မသက္ ဖ႐ုိဖရဲျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ နီးစပ္ရာတိုင္းျပည္မ်ားသို႔၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ေနၾကသျဖင့္တ႐ုတ္ျပည္သို႔ေရာက္သြားေသာထိုေက်ာက္တစ္ပိုင္းကို ျမန္မာျပည္
ခို၀င္လာေသာတရုတ္လူမ်ိဳးတစ္ဦး
လက္ထဲတြင္ငေမာက္ေရာင္းခ်ခဲ့ေသာပတၱျမားတစ္ပို္င္းလည္းပါလာခဲ့ပါသည္။

ထိုတရုတ္လူမ်ိဳးကုန္သည္ႀကီးသည္ိုပတၱျမားတစ္ပုိင္း ကိုျမန္မာဘုရင္အား ဆက္သခဲ့ရာ ဘုရင္လည္း၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာ လက္ခံၿပီးဆုေတာ္ေငြမ်ား ျပန္လည္ေပးသနားခဲ့ပါသည္။
ဘုရင္မင္းျမတ္လည္း ၀မ္းသာအားရ၊ မိမိတြင္ရွိရင္းျဖစ္ေသာ(ငေမာက္)ေက်ာက္တစ္ျခမ္းႏွင့္ ဆက္စပ္ၾကည့္ရာ တစ္လံုးတည္း ႐ွဳမၿငီးသည့္ေက်ာက္ႀကီး ျဖစ္ေၾကာင္းသိကာ၊ ငေမာက္အား အားလံုးကို မဆက္သရသေလာဟုအမ်က္ေတာ္ပြားသျဖင့္၊ မင္းပရိယာယ္ျဖင့္ ေရေ၀းရာေတာင္ကုန္းတြင္မီးေလာင္စင္ႀကီးမ်ား ျပဳလုပ္ၿပီး၊ ငေမာက္၏ ေဆြ(၇)ဆက္ မ်ဳိး(၇)ဆက္ ကိုေခၚကာကြပ္မ်က္ေတာ္မူေလသည္။ ငေမာက္ႏွင့္ ေဆြမ်ိဳးမ်ား ေသဆံုးခဲ့ရေသာေနရာကိုေလာင္းစင္ရြာဟူ၍၄င္း၊ ေရႏွင့္ေ၀းေသာေနရာျဖစ္ ၍ ေရေ၀းရြာ ( ေနာင္တြင္ေရေ၀ရြာ ) ဟူ ၍ ၄င္း ယခုတိုင္ ေခၚဆိုေနၾကေသးသည္။

မီးတိုက္ေနေသာ အျခင္းအရာကို ငေမာက္၏ အမျဖစ္သူ ေဒၚနန္း ျမင္လွ်င္ လြတ္ရာသို႕ေျပးရရွာေလသည္။ ေတာင္ေပၚတစ္ခုသို႔ ေရာက္ေသာအခါ ျပန္လွည့္ ၾကည့္လိုက္ရာ၊မ်ားစြာပူပင္ေသာက၊ စိတ္ဒုကၡေရာက္ၿပီး ရင္ကြဲနာက်ကာ ထိုေတာင္၌ပင္ ေသေလသည္။၄င္းေသဆံုးရာ၌ လြမ္းေစတီကေလး တစ္ဆူကိုပင္ တည္ထားလွ်က္ရွိေပသည္။ေဒၚနန္းလွည့္ၾကည့္သည့္ေတာင္ကို အစြဲျပဳၿပီး ေဒၚနန္းၾကည့္ေတာင္၊ကာလၾကာေသာအခါ ေဒၚနန္းၾကည္ေတာင္ ဟု ေခၚေ၀ၚၾကေလသည္။ ၄င္းပတၱျမားမ်က္ရွင္မွာ
တတိယအဂၤလိပ္-ျမန္မာ စစ္ပြဲတြင္ အစတံုးကာ လံုးလံုးႀကီး ကြယ္ေပ်ာက္ၿပီးမည္သည့္လက္သို႔ ေရာက္ေနသည္ဟု အေသအခ်ာ မေျပာျပႏိုင္ေတာ့ေပ။

ထူးျခားခ်က္

ငေမာက္ပတၱျမား(ေခၚ)ပတၱျမားငေမာက္အေလးခ်ိန္မွာရတီ(၉၀)ရွိၿပီးလံုးေခ်ာေသြးထားကာအရည္အေသြးအလြန္ေကာင္းလွေၾကာင္း သိရပါသည္။ စြတ္စြတ္ျဖဴေနေသာ ၀ါဂြမ္း ( သို႕) ႏြားနိဳ႕အတြင္းတြင္ ထိုပတၱျမားကိုထည့္လုိက္္လွ်င္ ၀ါဂြမ္းႏွင့္ ႏြားနိဳ႕ပင္ အနီေရာင္ ေျပာင္းလာေၾကာင္းသိရပါသည္။ ိုပတၱျမားငေမာက္ကို လက္ညႇိဳးႏွင့္လက္မညႇပ္ကိုင္ထားလွ်င္အရည္လည္ၿပီးေပါက္ကြဲယိုစီးမလား ထင္ရသည္။ ေမွာင္ထဲမွာအနီေရာင္တလွ်မ္းလွ်မ္း ျဖာထြက္ေနသည္။ လက္ထဲ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာဆုပ္ထားေပမဲ့ေအးျမေန သည္။ ေရထဲစိမ္ေသာက္လွ်င္ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ ရင္ပူ၊ ေခါင္းကိုက္၊ ဇက္ေလး၊မူးေမာ္၊ ေမာပန္းတာေတြ ေပ်ာက္ၿပီး အားအင္တိုးလာသည္ဟု ဆိုသည္။ မ်က္ႏွာကိုပြတ္သပ္ေပးလွ်င္ ေအးျမၿပီး၊ ၀က္ျခံ တင္းတိတ္ ကင္းေစသည္။


ေပ်ာက္ဆံုးပံု

" သီေပါက တိုင္တန္းသည့္ငေမာက္ပတၱျမားအပါအဝင္ အဖိုးတန္ရတနာမ်ားကိစၥ ႏွင့္ပတ္သက္၍မူ အိႏိၵယျပည္ဆိုင္ရာအတြင္းဝန္ က အခ်က္မ်ားကို တင္ျပရန္ ထက္ ေအာက္ အရာရွိမ်ားကို ေတာင္းဆိုသည္။ ဆိုင္ရာတို႕ကစုံစမ္းျပီးအထက္သို႕တင္ျပ သည္။ တင္ျပခ်က္မွာယခင္ကအတိုင္းပင္ျဖစ္သည္။စေလဒင္သည္သီေပါထံမွအဖိုးတန္ရတနာပစၥည္းမ်ား ယူသည္ဟု ထင္စရာအေၾကာင္း ဘာမွ်မရွိေၾကာင္း၊ မည္သည့္ကတိဝန္ခံ ခ်က္ကိုမွ်လည္း မေပးခဲ့ေၾကာင္း၊သီေပါသည္ မိမိႏွင့္ တစ္ပါတည္း ယူေဆာင္ လာေသာ ရတနာပစၥည္းမ်ားမွအပအျခားမည္သည့္ရတနာပစၥည္းကိုမွ်ျပန္ရမည္ဆိုသည္ကတိစကားလည္းမရွိခဲ့ေၾကာင္းျဖင့္အေၾကာင္းျပန္
သည္။စေလဒင္သည္ပစၥည္းသိမ္းေကာ္မတီကသိမ္းယူခဲ့ေသာရတနာပစၥည္းမ်ားကိုပစၥည္းသိမ္းေကာ္မတီ၏ကိုယ္စားတာဝန္က် သည့္ အေစာင့္ကိုလႊဲေျပာင္းေပးလိုက္ေၾကာင္း၊ ထိုေန႕က (၁၈၈၅ ခု၊ ႏိုဝင္ဘာ လ ၃၀ ရက္ေန႕) ဘုရင္လက္နက္ခ်သည့္အခါ တြင္ မိမိႏွင့္တာဝန္ရွိသူမ်ားသည္သီေပါႏွင့္မိသားစုတို႕ယူေဆာင္သြားျခင္းမျပဳေသာပစၥည္းမ်ားကိုဗိုလ္ခ်ဴပ္ပရင္ဒါဂတ္စ္၏အမိန္႕အရပစၥည္း သိမ္း ေကာ္မတီသို႕ လႊဲေျပာင္းေပးလိုက္ေၾကာင္း ျဖင့္ေဖာ္ျပပါရွိသည္။

ျမန္မာျပည္အစိုးရသည္ ထိုကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျမန္မာဝန္ေဟာင္းတခ်ိဳ႕ကိုလည္း ေသခ်ာစြာစုံးစမ္းခဲ့သည္။

သူတို႕ထြက္ဆိုခ်က္အရ သီေပါဘုရင္၏သရဖူထဲတြင္ရွိေၾကာင္း၊ထိုပတၱျမားၾကီးသည္အရည္အေသြးေကာင္းမြန္၍ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ သည့္ ပတၱျမား ၾကီးျဖစ္ျပီး ဘိုးေတာ္ဘုရား (၁၉၈၂-၁၈၁၉) လက္ထက္ကတည္းက ရွိခဲ့ေသာ နန္းစဥ္ရတနာၾကီးျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၁၈၈၅ ခု၊ ႏိုဝင္ဘာ ၂၉ ရက္ေန႕မနက္တြင္ သီေပါမင္းကိုယ္တိုင္ထိုပတၱျမားၾကီးကို စေလဒင္ လက္သို႕ေပးအပ္လိုက္ေၾကာင္း၊ ထိုအခ်ိန္က စေလဒင္၏စာေရးေတာ္ ၾကီး နီကလတ္ လည္းရွိေၾကာင္း၊ ထို႕ျပင္ တိုင္းတာမင္းၾကီးလည္းရွိေၾကာင္း၊ မိမိကိုယ္ပိုင္ ပုရပိုဒ္ တစ္ဆူေပၚတြင္ ရတနာပစၥည္း မ်ား၏စာရင္းကို ေရးမွတ္ေပးရေၾကာင္း၊ သို႕ရာတြင္ အျပည့္အစံု မမွတ္ရေသးေၾကာင္း၊ထိုစာရင္း ကို နီကလတ္သို႕ ေပးလိုက္ေၾကာင္း၊ ထိုပစၥည္းမ်ားအားလုံးကိုစေလဒင္ကအဂၤလိပ္အရာရွိတစ္ေယာက္ လက္ေအာက္ရွိ အေစာင့္တစ္ေယာက္ကိုေပးအပ္လိုက္သည္ကို မိမိျမင္လိုက္ေၾကာင္းျဖင့္ ေရႊတိုက္ဝန္ကထြက္ဆိုသည္။

ထိုအဂၤလိပ္အရာရွိ၏ အမည္ကို သတိရျခင္း ရွိမရွိ၊ ေရႊတိုက္အတြင္းဝန္၏ ထြက္ဆိုခ်က္ မွန္မမွန္၊ ထိုစာရင္း ႏွင့္ ထိုအဖိုးတန္ ပစၥည္းမ်ား မည္သို႕မည္ပံု ျဖစ္သြားသည္ကို သိမသိ၊ ပစၥည္းသိမ္းေကာ္မတီသို႕ အပ္ရာတြင္မည္သို႕ေသာ အေျခအေနရွိသည္ကို သိမသိ စသည္သို႕ကို စေလဒင္အား ေမးျမန္းသည္။

၁၈၈၇ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၅ ရက္ေန႕စြဲျဖင့္ စေလဒင္က အေသးစိတ္ ျပန္ၾကားရာ၌ ေရႊတိုက္အတြင္းဝန္ေျပာသည့္စကား မွန္ႏိုင္ေၾကာင္း၊မိမိသည္ထိုေန႕မနက္ကေရႊတိုက္အတြင္းဝန္ကိုနန္းေတာ္ထဲတြင္ေတြ႕ခဲ့ရေၾကာင္း၊သို႕ရာတြင္ပုရပိုဒ္တစ္ဆူေပးသည္မေပးသည္ကို
မူမိမိမမွတ္မိေတာ့ေၾကာင္းထိုသို႕ရုတ္ရုတ္သဲသဲအခ်ိန္မ်ိဳးတြင္အဖိုးတန္ေက်ာက္မ်က္္္ရတနာမ်ား၊စီျခယ္ထားသည့္ ေရႊထည္ပစၥည္းအေသး၊အၾကီးအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႕ပါသည္
နန္းစဥ္ရတနာပစၥည္းအားလုံးကိုေရးမွတ္ဖို႕ဆိုသည္မွာခက္ခဲလွေၾကာင္းျဖင့္ စေလဒင္ကအေၾကာင္းျပန္ သည္။

ထိုရတနာပစၥည္းမ်ားအားလုံးသည္နန္းေတာ္ဝရန္တာၾကမ္းျပင္ႏွင့္က်ယ္ဝန္းလွေသာညီလာခံသဘင္ခန္းမၾကမ္းျပင္တြင္စုပံုျပန္႔ု ၾကဲလ်က္ ရွိပါသည္..........။

ျဗိတိလွ်အစိုးသည္ အနည္းငယ္မွ်ေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာအခ်ိဳ႕ကိုဝိတိုရိယဘုရင္မၾကီးထံ ေပးပို႕သည္။ က်န္ပစၥည္းမ်ားမွာ ေဆာက္ကင္ဆီတန္ျပတိုက္သို႕ေပးပို႕သည္။

ဧကရီဘုရင္မၾကီးထံ ေပးပို႕သည့္ပစၥည္းမ်ားထဲတြင္ သီေပါ၏ အေကာင္းဆုံး သရဖူတစ္ခု၊ ဒုတိယ သရဖူမွ ျမေက်ာက္ၾကီးသုံးလုံး၊ သရဖူထဲမွ ကြၽတ္က်သည့္ ေက်ာက္အလြတ္ ၈ လုံးထည့္ထားသည့္ စကၠအိတ္တစ္လုံး၊ စိန္ေဒါင္း႐ုပ္ပါသည့္ဘယက္တစ္ကုံး ႏွင့္ ေရႊဘီး တစ္ေခ်ာင္း တို႕ပါသည္။

ဒီအမႈကို သီေပါဘုရင္က ၁၉၁၁ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ အိႏၵိယ ျပည္ဘုရင္အျဖစ္ ရာဇဘိေသက ခံဖို႕ရာလာတဲ့ ပဥၥမေျမာက္ ေဂ်ာ့ဘုရင္ထံ သူ႕ရတနာပစၥည္းေတြ အတြက္ တာဝန္ရွိသူစေလဒင္ကိုတိုင္တန္းစာ ပို႔ရာက ျဖစ္လာတဲ့ေနာက္ဆက္တြဲေျဖရွင္း ခ်က္ မ်ားျဖစ္သည္။
ရတနာပံုေရႊတိုက္ေတာ္စာရင္းအရ ျမန္မာ့နန္းစဥ္ပတၱျမားမ်ား

၁။သကၠရာဇ္ ၁၀၃၂ (ေအဒီ ၁၆၆၁) ေလာက္ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ အေလးခ်ိန္ ရတီကိုးဆယ္ေက်ာ္ရွိေသာ ပတၱျမား ငေမာက္

၂။ဗဒံုမင္းလက္ထက္ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ ရတီခ်ိန္ ႏွစ္ဆယ္ခန္႔ရွိတဲ့ ေလွာ္ကားတင္ကေလး ဟုေခၚေသာ ပတၱျမား

၃။သကၠရာဇ္ ၁၁၉၉ (ေအဒီ၁၈၃၇) ခုႏွစ္ ေရႊဘိုမင္းလက္ထက္ကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ ရတီခ်ိန္ေလးဆယ္ေက်ာ္ ေလွာ္ကားတင္ၾကီး ဟုေခၚေသာ ပတၱျမား

၄။အေလးခ်ိန္ ေလးဆယ္ရတီရွိ ဆင္ျဖဴေတာ္ ဟုေခၚေသာ ပတၱျမား

၅။အေလးခ်ိန္ ဆယ္ရတီရွိ ဆင္မေတာ္ ဟုေခၚေသာ ပတၱျမား

၆။စံထားအသံုးျပဳရတဲ့ အခ်ိန္ေျခာက္ရတီရွိတဲ့ စံေက်ာက္ေတာ္ ဟုေခၚေသာ ပတၱျမား တို႔ျဖစ္သည္။

က်မ္းကိုး

1. ↑ ရာဇ၀င္စာတင္ရေသာ နန္းစဥ္ ပတၱျမားေက်ာက္မ်က္မ်ား မိုးကုတ္ၿမိဳ႕၊ ပတၱျမားေျမသမိုင္း
2. ↑ ေတာ္ဘုရားကေလး(ေအာင္ေဇ)၏ ပတၱျမားငေမာက္ လန္ဒန္ေရာက္
3. ↑ မူရင္း Deposed King Thibaw of Burma in India, 1885-1916 by W.S Desai ကို ဆရာ ျမသန္းတင့္ ဘာသာျပန္တဲ့ ေတာင္သမန္ေရႊအင္းက ေလညင္းေဆာ္ေတာ့ အခန္းဆက္
ေဆာင္းပါး မ်ားမွ

                                                (hlyothwetuyin)